Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 149. Sayı (Aralık 2020)

suvecevre.com 28 Su ve Çevre Teknolojileri / Aralık 2020 SU DÜNYASI Yük. Müh. Enis Burkut enis@burkut.com.tr TERS OZMOZ MEMBRANLARI SUYUN SAFSIZLIKLARINI KONSANTRE EDER Ters ozmoz membranları bir taraftan kötü kalitedeki sulardan yüksek kalitede su üretirken, diğer taraftan kötü suyun minerallerini, katı partiküllerini ve mikroplarını konsantre eder. T ers ozmoz cihazını düşündüğü- müzde, cihazın ilk aklımıza gelen görevi: Kötü kaliteli sulardan iyi kalitede su üretmektir. Ters ozmoz cihazının diğer bir işlevi daha olduğuna değinmek istiyoruz: Kötü kaliteli suları birkaç kat kadar konsantre ederek daha kötü su oluşturmak! İşte, ters ozmoz cihazının bu ikinci işlevini göz önüne aldığımızda ters ozmoz membranla- rının neden tıkandığını, bozulduğunu ve kısa ömürlü olduğunu anlamamız kolaylaşır. Evet, ters ozmoz cihazı bir tür “Kon- santre edicidir” ve bu makalemizde ters ozmoz cihazının bu ikincil görevi üze- rinde duracağız. Sudaki bazı mineraller konsantre olunca Katı Kristal Üretir: Kalitesi beğenilmeyen sulardan ters ozmoz tekniği ile düşük iletkenlikte, çok düşük sertlikte sular elde edilir. Ancak, ters ozmoza giren ham su içindeki mine- raller maalesef buharlaşıp kaybolmaz, tersine, ters ozmoz membranlarının “ham su” tarafında, diğer adı ile “kötü su” tarafında konsantre olur ve bu kon- santrasyon sınırı çok yükseldiğinde, su “doyuma ulaşır” bu sebeple membran- lar içinde katı kristaller oluşur ve bunlar membranları tıkar. Kristal oluşumunu önlemek için ters ozmoz cihazına gelen ham su içine “Antiskalant” adı verilen bir kimyasal dozlanır. Bu kimyasal bazı kristallerin oluşumunu geciktirir. Ancak, antiska- lant dozaj pompasının arıza yapması, sigortasının atması veya antiskalant deposunda kimyasalın tükenmesi gibi durumlarda membranların kristaller ile tıkanması kaçınılmaz. Antiskalant da membranlarda konsantre olup membranları tıkar mı? Evet, “Her şeyin fazlası zarar” kuralı antiskalant için de geçerlidir. Gereğin- den fazla antiskalant dozlandığında, bu kimyasal membranın konsantre su tarafında konsantre olup membranları tıkar. Resim 2’de antiskalant ile tıkan- mış membran görüyoruz. Sudaki katılar konsantre olur ve membranları tıkar: Ters ozmoz ciha- zına gelen su içinde bulunan ve koru- yucu kartuş filtrelerde tutulamayan çok Resim 1. Kireç ile tıkanmış membran