Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 145. Sayı (Ağustos 2020)

42 Su ve Çevre Teknolojileri / Ağustos 2020 suvecevre.com A tıksu arıtımında uygulanan konvansiyonel sistemler özellikle sanayideki gelişmeler sonucu ortaya çıkan atıksu kirlenmesinde istenilen çıkış suyu kalitesine ulaşmada yetersiz kalmıştır. Ayrıca arıtma tesisleri için ihtiyaç duyulan arazi maliyet- leri de düşünüldüğünde, arıtmanın daha küçük alanda ve yüksek verimde gerçekleşmesi istenmektedir. Bu tür gereksi- nimler yeni arıtma teknolojileri içeren ileri arıtma tekniklerinin doğmasını ve uygulanmasını sağlamıştır. Günümüzde ileri arıtma teknikleri arasında uygulama alanı olarak geniş olan Membran Biyoreaktör (MBR) prosesi önemli yer tutmaktadır. Atıksu arıtımında tek başına membran uygulamasının çok maliyetli oluşu, konvansiyonel sistemler ile de düşük deşarj değerlerinin sağlanamaması, atıksu arıtımında geri kazanımın önem kazanması, MBR gelişimine basamak olmuş ve öncesinde iki yıllık pilot ölçekli çalışmanın ardından 1994 yılında kentsel atıksu arıtımında 500/100 ml toplam koliform, 100/100 ml fekal koliform deşarj standartını sağlamak amaçlı dünyadaki ilk gerçek ölçekli MBR tesisi İngiltere Porlock’ta kurulmuştur. Membran Biyoreaktörler (MBR) biyolojik arıtım prosesi ile yarı geçirgen membran teknolojisini birleştiren atıksu arıtımında kullanılan ileri arıtım prosesidir. Her teknolojik gelişmenin bir sorunun cevabı şeklinde olduğunu düşünürsek MBR sisteminin doğuşu için akla gelen en temel sorular, alan- dan nasıl tasarruf edileceği, arıtma veriminin nasıl artacağı ve atıksuyun etkin şekilde nasıl geri kazanılacağıdır. MBR sistemi konvansiyonel biyolojik arıtım proseslerine kıyasla çok daha az yer kaplayan ve daha düşük biyolojik parçala- nabilirliğe sahip olan atıksular için yüksek kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) giderim verimliliğine sahip olan sistemlerdir. Az yer kaplaması sayesinde arazi maliyetlerinin yüksek olduğu bölgelerde en büyük tercih sebebi olmaktadır. MBR Prosesinin Uygulama Kriterleri Membran uygulamalarında kullanılan membran modül- leri, mikrofiltrasyon, ultrafiltrasyon, nano filtrasyon ve ters ozmos olarak sınıflandırılır. MBR sistemlerinde ise polimerik veya seramik membranların kullanıldığı mikrofiltrasyon ve ultrafiltrasyondur modülleridir. Membran Biyoreaktörler temelde konfigürasyonlarına göre, işletilmelerine göre, membran modüllerine göre sınıf- TEKNİK EMRE KARAKAŞ Artemis Arıtım BİR İLERİ ARITIM TEKNOLOJİSİ MEMBRAN BİYOREAKTÖRLER (MBR) Membran Prosesi Ayırma Büyüklüğü Transmembran Basıncı (Bar) Ayırma Mekanizması Akı   Mikrofiltrasyon 0.05-10 µm (mikropartiküller)   0-2   Eleme   Yüksek   Ultrafiltrasyon 1-100 nm (makromoleküller )   1-10   Eleme   Yüksek   Nanofiltrasyon 0.5-5 nm (moleküller)   5-30   Çözünme-Difüzyon  Orta   Ters Ozmoz < 1 nm (moleküller)   10-100   Çözünme-Difüzyon  Düşük