Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 143. Sayı (Haziran 2020)

Su ve Çevre Teknolojileri / Haziran 2020 51 suvecevre.com görmekteyiz. Büyük şehirlerimizde mevcut atıksu arıtma tesislerinin çoğunda çamur stabilizasyonu sonrasında su alma ve kurutma işlemlerinin yapıldığı ve kurutulan arıtma çamurlarının nihai bertarafı amacıyla çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanıldığı, bazı tesislerimizde ise enerji kaza- nımına yönelik yakma tesislerinin bulunduğu bilinmektedir. Bu uygulamalardan bazı örnekler aşağıda özetlenmiştir: Antalya Büyükşehir Belediyesi Arıtma Çamuru Termal Kurutma ve Kojenerasyon Tesisi: Hurma ve Lara Atıksu Arıtma Tesislerinden gelen ortalama 110 ton/gün %18 KM içerikli arıtma çamuru %90 KM içeriğine kadar kurutulmak- tadır. Kojenerasyon ünitesinde 1950 kW gücünde doğalgaz/ biyogaz gaz motoru ile elektrik üretimi yapılmaktadır (https:// www.asat.gov.tr/tr/tesisler/camur-kurutma-tesisi-5.html?- CatID=2). Antalya OSB Çamur Kurutma Tesisi: 40 ton/gün kapa- siteli tesiste %20 KM içeriğindeki arıtma çamurları dehid- ratör sistemi ile %60 KM içeriğine getirildikten sonra solar kurutma yataklarında % 90 ve üzeri KM içeriğine kadar kuru- tulmaktadır. Kurutulmuş çamur ek yakıt olarak kullanılmak üzere çimento fabrikasına gönderilmektedir (https://osbuk. org/iv-osb-cevre-zirvesi-basariyla- tamamlandi/sema_kay- han-antalya_osb-sunum/). Bursa Akışkan Yataklı Çamur Yakma ve Enerji Elde Etme Tesisi: 2017 yılı itibariyle devreye alınmış olan tesis, atıksu arıtımı sonrasında oluşan arıtma çamurunun yerinde çevresel sınırlamaları karşılayacak şekilde bertaraf edildiği örnek bir tesistir. Çift hat olarak tasarlanan sistem, toplam 400 ton KM/ gün çamur yakma kapasitesine sahiptir (http://www.buski . gov.tr/tr/icerik/on_aritma_ve_derin_deniz_d_480 ). İnegöl OSB Atık Su Arıtma Tesisi’nden çıkan yaş arıtma çamurunun bertaraf edilmesi için 2010 yılında 60 ton günlük kapasiteli çamur kurutma tesisi kurulmuş ve 2016 yılı başında kapasitesi günde 150 tona çıkarılmıştır. Bursa Demirtaş OSB Akışkan Yataklı Çamur Bertaraf ve Enerji Geri Kazanım Tesisi: 2014 yılında akışkan yataklı yakma yöntemi ile başlatılan pilot tesis çalışmalarının olumlu sonuçlanması sonucunda, 33 ton/gün kapasiteli I. Ünite, 2015 yılı Temmuz ayında devreye girmiştir. 2016 yılı Nisan ayı itibariyle de 60 ton/gün kapasiteli II. Ünite’nin devreye alma çalışmaları başlamıştır. Kocaeli Belediyesi İzmit Su İşleri Başiskele (Kullar) ve Gebze Arıtma Çamuru Bertaraf ve Enerji Geri Kaza- nım Tesisleri: 95 ton/gün kapasiteli tesiste 960 KWsaat elektrik üretilmesi planlanmıştır (http://www.suvecevre.com/ yayin/852/ineva-aritma-camuru-bertaraf-ve-enerji-geri-ka- zanim- tesisi_24799.html#.XW0CWSgzaUk). GASKİ Atık Su Arıtma Çamuru Termal Kurutma ve 1990'dan beri İsveç hükümeti, arıtma çamurundan besi maddesi geri kazanımı üzerindeki araştırmalara önem vermektedir. Düşük konsantrasyonda kirleticilere rağmen çamurun toprakta kullanımı, diğer ülkelere kıyasla yaygın bir uygulama değildir. Atık ve arıtma çamurundan kazanılan fosforun % 75'in üzerine çıkarılması hedefi benimsemiştir. İsveç'in bazı şehirlerinde, çamur kaynaklı biyogaz biyoyakıt taşımacılığı sektöründe yaygın kullanılan bir uygulamadır. Atıksu arıtma tesislerinde üretilen biyogaz, biyogazla işletilen otobüslerde yakıt olarak kullanılmaktadır (http://www.slides - hare.net/eneskaras/implementing-energy-efficiency-in- swe- dens-transport-sector). Amerika Birleşik Devletleri'nde, elektrik ve mekanik enerji üretimi ve arıtma çamurunun anaerobik çürütülmesinden elde edilen biyogaz yoluyla ısı geri kazanımı dahil olmak üzere çeşitli enerji geri kazanım teknikleri kullanılmaktadır. Kaliforniya, Watsonville'deki restoranlardaki yağ tutucularda tutulan yağ ile arıtma çamurunun birlikte çürütülmesi ile biyo- gaz veriminin % 50'nin üzerinde arttırılması sağlanmaktadır. Columbus, Ohio’da, yakma tesislerinde oluşan çamur külü, spor sahalarında ve haralarda su emici bir yüzey kaplama örtüsü olarak kullanılmaktadır. Termal oksidasyon tesislerin- den çıkan kül, Virginia ve Georgia belediyeleri tarafından tuğla üretimi için ve Cincinnati, Ohio belediyesi tarafından fosfor kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Kurutulmuş biyokatı ürünleri, New Jersey’de 60'ın üzerinde golf sahasında organik gübre olarak kullanılmaktadır ve bu ürünler US EPA standart- larını sağlamaktadır. Biyokatılar, King County, Washington'da (Seattle) biyodizel yakıtı üretmek üzere kanola yetiştirmek için gübre olarak kullanılmaktadır. Çin'de, arıtma çamurundan biyogaz üretimi, kaynakların geri kazanılmasında tercih edilen yaygın bir uygulamadır. Ayrıca, tuğla ve diğer yapı malzemelerinin üretiminde de kullanılmaktadır. Hollanda, fosfor geri kazanımını tam ölçekte kullanan ilk ülkelerden biri olarak bilinmektedir. Hollanda, mevcut fosfat kayaçları tüketiminin% 20'sini geri kazanılmış fosfat ile değiş- tirmeyi hedeflemiştir. Hollanda'da üretilen arıtma çamurlarının yaklaşık % 32'si çimento endüstrisinde ve termik santrallerde kullanılmaktadır. Almanya, arıtma çamurundan fosfor geri kazanımı için yeni teknolojilerin geliştirilmesine aktif olarak katılmaktadır, 2002'den bu yana dört pilot ölçekli teknoloji geliştirilmiştir. ÜLKEMIZDEN ÖRNEKLER: Son yıllarda ülkemizde arıtma çamurlarının enerji ve ham- madde kaynağı olarak değerlendirilmesine yönelik uygu- lamaların büyük ölçekli tesislerde uygulanmakta olduğunu