Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 143. Sayı (Haziran 2020)

suvecevre.com 17 ülkeden 11'i, bu sıcak ve kuru bölgede bulunmaktadır. Katar, İsrail ve Lübnan su stresi en yüksek olan ilk üç ülke ola- rak sıralanmaktadır. Türkiye, bu sıralamada 189 ülke içerisinde 32. sırada yer almaktadır. Bu durum Türkiye’nin “yüksek seviyede” su stresi altındaki ülkeler arasında yer aldığını göstermektedir. Benzer şekilde Türkiye’nin kuraklık riski de “yüksek” seviyededir. (WRI, 2020a) Su stresi, “su talebinin su kaynak- larını aştığı, kişi başına yılda 1000-1666 metreküp tatlı su temin edilebildiği iklim koşulları” olarak tanımlanmaktadır. Tür- kiye’de kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı ve 189 ülke içinde su stresi sıralamasında 32. sırada yer alması su geleceğimiz açısından düşündürücü- dür. Gelecekte yaklaşık 1500 m 3 olan kişi başına düşen mevcut su miktarının beklenen nüfus artışı ile birlikte 2030 yılında 1100 m 3 ’e düşeceğini öngör- mektedir (DSİ, 2014). Kişi başına düşen kullanılabilir su miktarındaki bu düşüş öngörüsü Türkiye’yi su fakiri ülkeler ara- sına sokacaktır. Türkiye’de tüketilen suyun nere- deyse dörtte üçü tarımsal sulamada kullanılmaktadır (DSİ, 2014). Hali hazırda iklimsel koşullardan etkilenen su kaynakları diğer taraftan çeşitli sos- yo-ekonomik ve çevresel faktörlerle ilişkili olarak suyun tarım sektöründe de bu denli yoğun ve verimsiz kullanımı ülkemizin su fakiri olma yolunda hızla ilerlemesine neden olmaktadır. Türkiye özelinde tarımsal üretimin de yapıldığı birçok havzadaki aşırı su kullanımı bu havzaların kendilerini yenileyebilme kapasitesini aşmış olup yakın gelecekte verimlilik kaybı, tarımsal gelirlerin azal- ması ve biyoçeşitlilik kaybı gibi birçok sorunun daha şiddetli şekilde yaşan- masına sebep olacaktır (WWF, 2014). Su stresi ve kuraklık riskleri Türkiye tarımı ve gıda güvencesi açısından da önemli bir tehdit olarak gözükmektedir. Türkiye’nin mevcuttaki “yüksek seviye” su stresi ve kuraklık riski, sadece tarım sektörü göz önüne alındığında da “yük- sek seviye” aralığında kalmaktadır. Su stresini düşük 0, yüksek 5 diye sınıf- landırdığımızda; 2020 içim Türkiye’nin tarımsal su stresi 3,63 olmakta, dünya da 32 sırada bulunmaktadır. Türkiye de tedbirler alınmayıp mevcut duru- mun sürmesi halinde, 2040 yılında bu notun 4,16 olması öngörülmekte olup, su stresi sıralamasında 27. Sıraya yük- seleceği tahmin edilmektedir.Tüm bu bilgiler ışığında açıkça görülmektedir ki hali hazırda tarımsal su stresi açısın- dan “yüksek seviyede” riske sahip Tür- kiye’nin, yakın ve orta vadede tarımsal su stresine daha fazla maruz kalacağı ve “son derece yüksek” seviyede su stre- sine maruz kalacak ülkeler arasında yer alabileceği tahmin edilmektedir. Türkiye için seneler içinde artan nüfus baskısı özellikle tarımsal sula- mada basınçlı sulama yerine etkin olma- yan yöntemlerle sulamanın gerçekleşti- rilmesi, su kaynaklarının azalması ve bu bölümün konusu olan iklim değişikliği sebebiyle Türkiye su stresi limitlerine inme durumundadır. Bu gelişmenin sonucu olarak da hem hayvancılık hem de bitkisel üretim tarafında verimin olumsuz etkilenmesi söz konusu olacaktır. İklim değişikliği ile birlikte özellikle bitkisel üretim tara- fında hemen her ürün su stresi, kurak- lık stresi, sıcaklık stresi gibi faktörlerin etkisi altında kalacak, yoğun su tüketen bitkiler için verim düşüşü daha da büyük olacaktır. Sayılan bütün bu faktörler ışığında, kaynak verimliliği açısından tarımsal üretim için temel girdi olan sulama suyunun sürdürülebilir kullanı- mını her geçen gün daha fazla önem arz etmektedir. Sonuç olarak, yakın gelecekte Tür- kiye önemli ölçüde su stresi yaşayan ülkeler arasında yer alacaktır. Zaman geçirmeden alternatif su kaynaklarını düşünmek ve tedbirleri almak zorun- dayız. Unutmayalım yokluğun maliyeti büyüktür. Bunu yaşadığımız salgın şartlarında ülkeler çok iyi tecrübe etti. Ancak su kıtlığı bu tecrübelerin hepsin- den ağır olabilecektir. Dünya Su Forumu gelecekteki su stresini anlatan bu haritayı yayımla- mıştır. Açık renklerden, koyu kırmızıya kadar değişen skalada kırmızıya doğru artan su stresi ve kuraklık baskısı dikkat çekmektedir. KAYNAKLAR: TÜSİAD RAPORU, (Cassella, 2019), (Hofste vd., 2019a),(WWF, 2014; TGDF, 2017),(TGDF, 2017). n 2025'te Dünya Genelinde Su Kaynaklarının Durumu Su kaynakları yeterli Su kaynakları yetersiz Su kaynakları kıt Yoksulluğa bağlı su kıtlığı Veri yok Kaynak: Uluslararası Su Yönetimi Enstitüsü Su ve Çevre Teknolojileri / Haziran 2020 43