Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 143. Sayı (Haziran 2020)

40 Su ve Çevre Teknolojileri / Haziran 2020 suvecevre.com İlerleyen anlarda 15 dakika sonra saat 09:15 gibi çevre atığı malzeme yığını belirgin olarak akıyor. Kömür madeni faaliyetlerinde üretilip yığılmış malzeme stoğu tepeden aşa- ğıya doğru çöküyor (Şekil 2, e). Aberfan kasabasına doğru eğim aşağı kaymaya devam ediyor ve dere yatağı hızlı şekilde doluyor. Bu kaymada sular hızlandırıcı bir etki yapıyor (Şekil 2, f). Tonlarca çamur ve atık malzeme toprağı altında kalan iki çiftlik evi olmak üzere 18 ev ve 144 kişinin öldüğü çocuk okulunun ve tren yolunun faciadan hemen önceki halinde sakinlik hakimdi (Şekil 2, g). Toprak, atık malzemeli çamurlar istilaya devam ederek geniş bir alana doğru yayılıp evleri ve okulu yutarak yere gömüyor. Şimdi artık evler, Pantglas okulu ve tren yolu tamamen ağır bir toprak ve çamurla örtüldü. Meydana gelen yıkımda birçok insan canını kaybetti (Şekil 2, h). [2] Facia Sonrası Gelişmeler ve Çevreci Madencilik Facianın meydana geldiği sıralarda büyük dehşede uğra- yan bütün herkes bir şeyler yapmak istedi. Yüzlerce insan ne yapmak istediğini bilmeden koştu durdu. Küreklerini alarak bir çok insan çevre kasabalardan Aberfan’a koşup yardım etmek istediler. Yıkıntılarda kalanlara yardım için herkes çabaladı. Polisler ve halk, yıkıntılar içinde çocuk ve insan bulmaya çalıştı. Elden ele kovalarla topraklar boşaltıldı (Şekil 1). Ama her şey boşunaydı. Bu ise hemen orada bulunanların tamamen toprak-kömür atığı yığını altında kaldığını açık- lar niteliktedir. Saat 11’e kadar yapılan çalışmalarda hiç bir yaşayan canlı kurtarılamadı. Yaklaşık bir haftadan önceki bir zaman içerisinde bütün cesetler toplandı. [3] 1966 yılındaki çevre felaketinden sonra Aberfan halkı bu gün modern bir görünümdeki kasabalarında yaşamlarını sürdürmektedir. Çevre faciasının meydana geldiği günde yaşamlarını yitiren çocuklar ve yakınlarının mezarları başında her yıl anma toplantıları yapıyorlar. Aynı zamanda yaptık- ları toplantılar ile o günkü olayı ve nedenlerini hatırlıyorlar. Maden ve madenciliğe dayalı ürünlerde dışa bağımlılığımızı azaltmak büyük önem arz ediyor. Bu nedenle madenciliğe dayalı ürünleri kendi kaynaklarımızdan karşılayabilmemiz için ülkemizde maden aramacılığının ve üretiminin teşvik edilmesi gerekiyor. Şu unutulmamalıdır ki dünyada madenciliğin yasak olduğu hiçbir ülke yoktur. Çevreye duyarlı bir madencilik ve madenciliğe saygılı bir çevrecilik bilinci içinde yeraltı kay- naklarımızı değerlendirmek zorundayız. Madenciler kömürü, petrolü, doğalgazı keşfedip bulundukları yerden çıkarıp işle- meselerdi, bugün yeryüzünde tek bir yeşil ağaç kalır mıydı? Köylülerin bile odun yerine kömür kullanması sayesinde köylerde ağaç kesimi azalmıştır. Isınma ve enerji ihtiyacının, madenlerin olmadığı bir dünyada ne tür çevre felaketlerine neden olabileceğini hiç düşündünüz mü? Madencilik faaliyetleri geçici olduğundan bir yerdeki maden rezervi bitmeden orayı doğa ile uyumlu hale geti- rilmesi gerekiyor. Kömür madenciliğini yaparken çevreye duyarlı - koruyucu tedbirlerin de mutlaka alınması ön plana çıkıyor. Bizden sonraki nesillerimize sorunsuz, zengin, temiz bir çevre bırakmak borcumuz olmalıdır. Kaynaklar [1] Gaynor Madgewick, 1996. Aberfan: Struggling out of the darkness, (Blaengarw: Valley & Vale, p.23) [2] Martin Johnes, Ian McLean (Aberfan yaşayanı) 2000, Aberfan: Government and Disasters. Welsh Academic Press: 274 pages. [3] Martin Johnes, Ian McLean (Aberfan yaşayanı) 1997 – 2008. The Aberfan Disaster: http://www.nuff.ox.ac.uk/ politics/aberfan/home2.htm n MAKALE Şekil 2. Can kaybına yol açan kömür madeni atıkları, süprüntü malzemeleri ve çamur yığınının dağdan Aberfan kasabasına doğru kaymasında yer – zemin – topoğrafya - su etkileşimi faciayı nasıl yarattı. Aşamalar (a) – (h) arasında olmak üzere yukarıda verilmiştir.