Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 142. Sayı (Mayıs 2020)

suvecevre.com 40 Su ve Çevre Teknolojileri / Mayıs 2020 YORUM yon hatlarını projesini yapmakta ve inşa etmektedir. - İSKİ ilçe belediyelerin sorumluluğunda olan alanlarda bulunan yağmur suyu kanalizasyon hatlarının inşaatını yapmakta ve bakım ile onarımını yapmamaktadır. - İSKİ istenildiği ve tüm giderleri karşılandığı taktirde 2018 yılında İBB ve İSKİ arasında yapılan protokol gereğince dere ıslahlarını yapmaktadır. - İBB kendi sorumluluğunda olan alanların yağmur suyu kanalizasyon hatlarının bakım ve onarımını bünyesine yer alan Yol Bakım ve Onarım Müdürlüğü kanalıyla yapmak- tadır. Bu bakımın hatların çalışmasını sağlama ve arızaları gidermesinin çok üst seviyede olduğu tartışmalıdır. - İlçe belediyeleri istedikleri taktirde kendi sorumluluğunda olan alanların yağmur suyu kanalizasyon hatlarının inşa- asını yapabilmektedirler. - İlçe belediyeleri kendi sorumluluğunda olan alanlarda bulunan yağmur suyu kanalizasyon hatlarının bakım ve onarımını yapmaktadırlar. Bu bakımın hatların çalışma- sını sağlama ve arızaları gidermesinin çok üst seviyede olduğu tartışmalıdır. IMC Projesi’nde konuya getirilen çözüm önerisi şudur; “Atıksu ve yağmur suyu drenajı için etkili bir inşaat ve bakım programının geliştirilmesi, ilgili sorumlulukların ve protokol- lerin gözden geçirilerek düzenlenmesini gerektirmektedir. En uygunu ise tüm yağmur suyu ve atıksu kanalizasyon sistem- lerinin tek bir idarenin sorumluluğu altında toplanmasıdır. Ancak, bu idarenin de yollardan sorumlu kurum ile daima ilişki içinde bulunması gereklidir.” Kentin eski ve yoğun gelişme gösteren kesimlerinin bir bölümünde; ancak son yıllarda, düzenli bir yağmursuyu toplama sistemi inşa edilebilmiştir. Eski tali atıksu kanalları meskun bölgelerdeki caddelerin büyük bir kısmına kanali- zasyon hizmeti vermektedir. Bu tür kanallar sadece atıksu akımları için projelendirilmiş olmakla beraber, çoğu gerçekte normalden daha küçük boyutlu, bir kısmi birleşik sistem olarak görev yapmaktadır. Camp-Tekser’in 100 bina üzerinde yaptığı araştırma sonucunda, 20 binanın çatı oluklarının atıksu kanallarına bağlandığı, 80 binanın yağmur sularının ise caddelere verildiği anlaşılmıştır. Çoğu durumda, caddeler üzerindeki yol ızgaralarının da atıksu kanallarına bağlandığı görülmüştür. Bu diğer önemli husus ise İstanbul’a günlük verilen orta- lama içme suyu 2.851.960 m³ iken günlük ortalama arıtılan su miktari 3.927.030 m³’dür. Kayıpları, sızma gibi hususları dikkate almadan yapılacak bir değerlendirmede arıtma tesis- lerinde günde 1.075.070 m³ daha fazla su arıtılmaktadır. Bu farkın büyük bir oranda yağmur suyu kaynaklı olduğu ve yağ- mur suyunun önemli bir kısmının arıtma tesislerine geldiğini düşündürmektedir. Bunun nedenlerinden biri ise İstanbul’da birleşik kanal sistemlerinde dolu savak yapılarının ve yağmur suyu biriktirme haznelerinin olmayışıdır. Ayrıca IMC Proje- si’nde öngörüldüğü gibi kanalizasyon hatların ayrıştırılarak yalnız atıksuların arıtma tesislerine ulaştırılması sağlanmalıdır. Yağmur suyu kanalizasyon hatlarını sorumluluğunun farklı kuruluşlar arasında dağıtılmış olmasının ortaya çıkardığı bazı sorunlar(6); * Ayrık sistemin mevcut olduğu yerlerde gerçekte tam bir ayırım tam olarak sağlanamaktadır. Yol yağmur suyu drenaj kanalları ve çatı oluklarından gelen bağlantıların pek çoğu atıksu kanallarına bağlanabilmektedir. * Yüzeysel suların drenajının etkili olması için uygun bir yol profili oluşturulması gerekmektedir. Yolların yeniden inşa edilmesi veya kaplanması sırasında kuruluşlar arasında yakın bir koordinasyon pek sağlanamamaktadır. Yeniden asfaltlanma sırasında atık su kanal bacaları yeni yol yüzey kotuna kadar yükseltilmediği için bu bacaların bir çoğu kaybolabilmektedir. Röleve çalışmalarında projelerde gösterilen muayene bacaları bulunamamış olmasının nedeni bacaların 1 m’ye yakın dolgu ile kaplanmış ve üstünün asfaltlanmış olmasıdır. Bu problemlerin yaşan- maması için yol inşaatı ile birlikte kanalizasyon hatlarının aynı anda döşenmesi gerekmektedir. * Genellikle yol profilleri gelen akımın ızgaralara düzenli bir şekilde girmesine sağlayacak uygun bir şekilde değildir. Yol ızgaraları düzenli aralıklarla yerleştirilmemiştir. * Özellikle yağışlı havalarda yüzeysel suların ızgaralara girememesinden dolayı yağmursuyu sisteminin etkili olmadığı görülmektedir. Izgaraların bulunmaması veya tıkalı olmaları nedeniyle özellikle alçak bölgelerde taş- kınlar meydana gelmektedir. * Bu ızgaraların temizlenmesi veya enine ızgaraların yeni- den döşenmesi için zaman zaman çalışmalar yapılmakla birlikte, bu konuda iyi planlanmış ve bütçelendirilmiş bir program henüz mevcut değildir. * İstanbul’da havalandırma, işletme ve bakım amacıyla kullanılan üzeri delikli muayene bacalarının kapakları yağ- mursularının atıksu kanallarına girmesini sağlamaktadır. Bu atıksu bacalarının normal olarak, yağmur suyu girişini sınırlayacak şekilde yol aksı boyunca yerleştirilmesine rağmen, yine de önemli oranda giriş olmaktadır. * Birçok yol arkı ve ızgara oldukça kötü durumdadır. Yol ızgaraları ve yağmursuyu giriş yapıları ise genellikle tıkan- mıştır. Bu ızgaraların temizlenmesi veya ızgaraların yeni- den döşenmesi için zaman zaman çalışmalar yapılmakla birlikte, bu konuda iyi planlanmış ve bütçelendirilmiş bir program henüz mevcut değildir.