Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 141. Sayı (Nisan 2020)

48 Su ve Çevre Teknolojileri / Nisan 2020 suvecevre.com • Enerji tasarrufu • İyileştirilmiş su kalitesi Danimarka’da, içme suyu yeraltı sularından tedarik edilir ve devletin içme suyu ile ilgili yaklaşımına göre, içme suyu yalnızca havalandırma, olası pH ayarlaması ve dağıtım önce- sinde filtrasyon gibi basit bir arıtma süreci gerektiren saf yeraltı suyundan elde edilmelidir. Danimarka’da 100 yılı askın bir süredir kum filtrasyon prosesi kullanılmaktadır. Filtre geliştirme projesinin sonuçları 2020 yılında Dani- marka’da gerçekleştirilecek olan IWA Su Kongresi’nde açık- lanacaktır. Dünyanın dört bir yanında su arıtma sistemlerinde yaygın olarak kullanılan kum filtreleri, ek kimyasallar kullan- maya gerek kalmadan askıda katı maddelerin ve patojenlerin uzaklaştırılmasına ve tat ile rengin iyileştirilmesine yardımcı olur. Bu filtrelerin optimum performans göstermesini sağla- mak için düzenli olarak yapılan geri yıkama işlemleriyle biri- ken parçacılar uzaklaştırılır ve akış hızları iyileştirilir. Ancak, geri yıkama işlemi arıtma prosesini kesintiye uğratır. Bu nedenle, filtrasyon performansını optimize etmek için izleme gereklidir. Bulanıklık ve akış hızı, filtrasyon performansına dair bir indikatör elde etmek amacıyla sürekli olarak izlenebilir ancak kimyasal analiz, proses koşulları hakkında daha fazla bilgi sağlar. Danimarka’da 2018 yılında parametrelere, numune alma sıklığına ve numune alma noktalarına ilişkin AB yönetmeliğine uyum sağlamak amacıyla yeni bir içme suyu düzenlemesi uygulamaya koyuldu. Daha önce, hem su dağıtım sistemi çıkısında (alt sınır) hem de tüketicinin musluğunda izleme yapılması gerekiyordu. AB ile uyumluluk sağlandıktan sonra, tüketici musluğunda su sınırlarla izleme yapılması gerekli hale geldi: Demir 0,2 mg/L, Mangan: 0,05 mg/L. Geleneksel uygulamada, demir ve mangan gibi çeşitli para-metrelerin laboratuvar analizi için zaman zaman anlık numuneler alın- maktaydı. Geri yıkama yoluyla kirletici maddelerin giderile- memesi durumunda filtrenin değiştirilmesi gereklidir. Bu hem zaman alıcı bir işlemdir hem de maliyetli durma sürelerine yol açar. Bu nedenle demir ve manganın filtreden ve filtrenin farklı katmanlarından geçişi izlenerek hem filtrenin performansı hem de geri yıkama ihtiyacı değerlendirilebilir. Projeye, toplam çözünmüş demir [Fe(II) ve Fe(III)] için Hach EZ1024 cihazıyla, mangan için Hach EZ1025 cihazı, filtreden önce ve sonra sürekli online ölçümler için dahil edilmekte- dir. Bu cihazlar, Kasım 2018’de kurulmuştur ve saatte dört kez numune almaktadır. Başlangıçta her cihaz, 7 gün 24 saat boyunca filtre girişinden ve filtre çıkısından saatte iki adet numune alacak şekilde ayarlanmıştı. Cihazların ölçüm sonuçları ve karşılaştırılabilir laboratuvar sonuçları arasında iyi bir korelasyon bulundu. VIA University College’dan Doçent Loren Ramsay söyle diyor: “İzleme, içme suyu arıtma araş- tırmalarının önemli bir unsurudur. İzlemenin doğru olması için arıtma prosesinde birden fazla konumda sık yapılan ölçümlerden oluşması gerekir. Çok kanallı özelliklere sahip olan online demir ve mangan otomatik analizörleri, ihtiyaç- larımız için son derece uygundur. Projemizden elde edilecek sonuçların içme suyu arıtma sektöründe çok faydalı olaca- ğına inanıyoruz.” Özet Sensör teknolojileri geliştikçe sürekli izleme ve gerçek zamanlı kontrol sistemleri, su sektöründe çok çeşitli arıtma proseslerinin optimize edilmesine yardımcı olmaktadır. Bu, maliyetleri düşürürken performansı iyileştirmeye yardımcı olur. Hach’ın EZ serisi sürekli analiz cihazlarının geliştirilme- siyle, içme suyu arıtımında kum filtrelerinin performansını optimize etmek, demir ile manganın filtreden geçmesini önlemek ve geri yıkama işlemlerinin zamanlamasını daha verimli yönetmek mümkün hale gelmiştir. Ayrıca Danimar- ka’da olduğu gibi, mangan ve demirin sürekli izlenmesi, yeni iyileştirilmiş filtrasyon sistemlerinin geliştirilmesine de olanak sağlamaktadır. n EZ1024 Demir (II+III) Analizörü Bilesenler: A endüstriyel pano bilgisayar, B yüksek hassasiyetli mikropompalar, C numune pompası, D tahliye pompası, E fotometre TEKNİK