Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 138. Sayı (Ocak 2020)

suvecevre.com 30 Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2020 YORUM Birleşik sistemlerde pis su ve yağ- mur suyu aynı kanalda toplandığı için şehrin muhtelif noktalarında gelen fazla debinin deşarjı için dolu savaklar inşa edilmekte ve giden boru çapı küçül- tülerek pis su yağmur suyu karışımı dolu savaktan yakındaki bir yüzeysel suya vermektedir. (Şiddetli yağmur- larda yağmurun debisi oluşan pis su debisinin 40-200 mislidir, bu nedenle büyüyen çapının küçültülmesi için dolu savaklar inşa edilir. Dolu savak konu- sunda bu derginin 2016 Şubat sayı- sında tarafımdan geniş bilgi verilmiş- tir**). Birleşik sistemlerde atıksu arıtma tesisinin girişinde yağmur esnasında arıtma tesisinin çalışma şartlarının bozulmaması ve arıtma veriminin düş- memesi için tesisin girişine yakın uygun bir yerde bir dolu savak daha inşa edilir. Bu dolu savağın debisi genellikle bir pis su bir yağmur suyu ve ya bir pis su iki yağmur suyu olarak belirlenir. Bu belir- tilen debilerden fazla gelen kanaldaki karışık su debisi dolu savaktan yakın- daki yüzeysel suya verilir. Almanya’da birleşik sistem kanali- zasyonların bitiminde inşa edilmiş bulu- nan arıtma tesislerinin önünde dolu savak bulunmadığı durumlarda yağmur esnasında fazla gelen debinin arıtma tesisi işletiminde yaratacağı sorunları engellemek için tesiste ızgara ve kum tutucudan sonra ön çökeltme havuzuna giden kanaldan alınan karışık su, bu gaye için inşa edilmiş bekletme havu- zuna alınır. Yağmur bitiminde karışık su arıtma tesisine verilir (Caddelerden gelen yağmur suyu ilk 15 dakikada evsel sular kadar kirlidir**). Birleşik sistemlerde dolu savakla- rın inşası çok önemlidir. Geçmişte dolu savaklardan deşarj edilen karışık su doğrudan yüzeysel sulara verildiğinden yağmur suları ile pis sularının birlikte bulunması yüzeysel sularda kirlenme sorunlarını yaratmış ve ötrifikasyona (aşırı beslenme, alg patlaması) sebep olmuştur. Çevre kirlenmesi ile müca- deleye önem verilen Almanya’da dolu savaklardan gelen karışık sular bir su tutma haznesine alınarak burada yağ- murun ilk şiddetli anında gelen karı- şımın çökelmesi sağlanmıştır. Şekilde bir su tutma haznesinde havuzun boş ve dolu olduğu durumda akımın nasıl gerçekleştiği görülmektedir. Ana kanalizasyon borusunun yanında kuru- lan yağmur suyu su tutma haznesinde, su ilk önce yağmur suyu su tutma bu haznesine akar, hazne dolduktan sonra su bu haznenin çıkışında inşa edilmiş bulunan savaktan yüzeysel suya giden boruya verilir. Yağmur bitiminde yağmur suyu su tutma haznesinde çöken mad- deler bir pompa vasıtasıyla gelen kanala verilir. Bu pompalama işlemi bitmeden önce boşalan havuz aşağıdaki şekilde görülen bir yıkama donanımına doldu- rulan su, boşaltılarak yıkanır ve yıkama suyu da pompayla gelen kanala verilir. BİRLEŞİK SİSTEMDE ALICI ORTAMA VERİLEN SULAR KANALİZASYON SİSTEMLERİNDE YANDA TEŞKİL EDİLEN YAĞMUR SUYU SU TUTMA HAZNESİ