Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 129. Sayı (Nisan 2019)

48 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 04 / 2019 suvecevre.com duğunu özellikle belirtmek lazım. “Barkod bazlı” terimi, ambalajların barkod aracılığıyla tespit edildikleri ve bu bilgilerin kaydedildiği anlamına gelmektedir. Bu uygulama, her ambalajı takip edilebilir hale getirmekte ve nelerin iade edilmiş olduğu hakkında net bir tablo sağlamaktadır. Yaklaşık kırk ülke üzerinde yapılan araştırmada çok sıkıntılı, 500 kişilik kalabalık istihdamlı, yüksek maliyetli ve sistemi yönetmekte sorun yaşayan ülkeler olmakla beraber, son derece basit kurgulanmış, 10 kişilik istihdam ile düşük maliyet ve yüksek toplama oranları ile yöneten ülkeler de bulunuyor. Ortak noktaları, “Temiz Atık-Temiz Hammadde” hede- fiyle yüksek toplama oranlarıyla ülke ekonomisine ciddi katkı sağlanması ve çevreyi, denizleri önemli bir kirlilikten kurtarmalarıdır. AB ve dünyadaki birçok ülke bu konuda ciddi adımlar atmaya ve yatırımlar yapmaya hızla devam ediyor. Türkiye’de de 2018 Aralık ayında “Devrim” niteliğinde Çevre Kanunu’nun bazı maddelerinde değişiklikler yapı- larak en ciddi “Depozito Sistemi” adımı atıldı ve süreç yönetimine alındı. Derginin bu sayısında sizlere iki sıkıntılı ve yüksek mali- yetli olan ülke örneği ve iki de iyi kurgulanmış ülke örneği vereceğim. DANİMARKA Nüfus: 5,6 milyon Web sitesi: www.dansk-retursystem.dk TAAHHÜT Bira ve bazı içecekler için depozitolar ve ambalajların toplanması hakkında kararname Yürürlük: 2000 Uygulama: 2002 Son güncelleme: 2007 Yetkili: Çevre Bakanlığı Hedef: %95 toplama hedefi PROGRAM KAPSAMI Malzeme: Plastik (ağırlıkla PET), metal (alüminyum), cam İçecek türü: Bira (alkol oranı > hacmen %0,5); gazlı içecekler (alkol oranı %0-0,5); enerji içecekleri; maden suyu; buzlu çay; hazır içecekler (limonata, alkopop, enerji içecekleri ve elma şırası ürünleri); alkollü içkilerin, şarabın ve başka fermente ürünlerin gazozlar, gazlı içecekler, elma şırası, kakao ya da meyve suları gibi alkolsüz içeceklerle karıştırıldığı karışım ürünleri (alkol oranı %0,5 - %10) İstisnalar: Sıkma meyve suları, meyve suyu, kakao, şarap ve alkollü içkiler, süt. DEPOZİTOLAR VE BEDELLER Depozito: Üretici/ithalatçı tarafından tahsil edilir. Depozito bedeli: 1 litreden küçük metal, cam, plastik: 1 DKK (0,13 €, 0,15 USD) Plastik 0.5 litre: 1.5 DKK (0,2 €, 0,22 USD) 1 litreden ve daha büyük metal, cam, plastik: 3 DKK (0,4 €, 0,45 USD) Geri ödenmeyen depozitolar: Dansk Retursystem A/S (bir kısmı iyileştirmelerde kullanılmak üzere sisteme gelir kaydedilir, bir kısmı hayır kurumlarına bağışlanır) Hizmet Bedeli (HF) / Manuel toplama: Metal: 6,2 öre (0,008 €, 0,009 USD) 1 litreden küçük plastik: 6,7 öre (0,009 €, 0,0097 USD) 1 litreden büyük plastik: 10,4 öre (0,014 €, 0,015 USD) Cam: 14,8 öre (0,019 €, 0,0214 USD) Sıkıştırmalı geri alım makinesi (RVM): Metal: 1,4 öre (0,0019 €, 0,0020 USD) 1 litreden küçük plastik: 1,8 öre (0,0019 €, 0,0026 USD) 1 litreden büyük plastik: 2,4 öre (0,0032 €, 0,0035 USD) Cam: 7,1 öre (0,0095 €, 0,0103 USD) Üretici idari gider bedeli: Plastik: 0,02822 € (0,03 USD)-0,03628 € (0,04 USD) Kutu: 0,01209 € (0.01 USD)-0,05510 € (0,06 USD) Cam: 0,05510 € (0,06 USD)-0,9273 € (1,04 USD) SİSTEM OPERATÖRÜ Kliring sistemi: Merkezi Sistem operatörü ve idarecisi: Dansk Retursystem A/S Dansk Retursystem A/S şirketine 1129 sayılı kararname (sadece Danca olarak mevcut) ile Danimarka Çevre Bakan- lığı tarafından Danimarka depozito iade sistemini 2013 yılına kadar işletmesi için münhasır yetki verilmiştir. Sistemin finansmanı: Malzeme geliri/geri ödenmeyen depozitolar/idari gider bedeli İZLENİM / DEPOZITO IADE SISTEMI VE NORVEÇ