Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 127. Sayı (Şubat 2019)

46 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 02 / 2019 suvecevre.com MAKALE Şekil 4 . Membran distilasyonu tertip tarzları (Alkhudhiri ve diğ., 2012) Şekil 5 . Elektrodiyalizin temel çalışma prensibi (Chen ve diğ., 2011) Tablo 6. MD membranların endüstriyel uygulamaları mındaki ısı kaybı daha az olmaktadır. Buhar basınç farkıyla membran disti- lasyonunda sıcak besleme akımı yine membran yüzeyiyle temas etmektedir. Membranı geçen buhar, inert bir gaz tarafından yoğunlaştırıcıya alınmak- tadır. Vakum membran distilasyonu tertip tarzında, membranın süzüntü tarafına vakum uygulanmaktadır. Bu durumda, yoğuşma modül dışında gerçekleşmektedir (Alkhudhiri ve diğ., 2012). Genellikle endüstriyel uygula- malarda kendine yer bulan MD pro- sesinin kullanım alanları, özet olarak Tablo 6’da sunulmuştur. 8. ELEKTRODİYALİZ (ED) PROSESİ Elektrodiyalizde sulu çözeltiler- deki iyonik bileşenler, iyon değişti- rici membranları yardımıyla elekt- rik alanının sürücü kuvvet olarak kullanılmasıyla uzaklaştırılmaktadır. Membran, seçici ve yarı geçirgendir ve sadece anyonların veya katyonla- rın geçişine izin vermektedir. Ayırma işlemi, molekül boyutundan ziyade elektrik yükü yardımıyla gerçekleş- mektedir. Tuzsuzlaştırma prosesinde katyonlar ve anyonlar sırasıyla katot ve anot tarafından çekilir, iyon değiş- tirici membranlar ile tutulur ve daha sonra ortamdan çıkarılır (Şekil 5). Sonuç olarak, daha az iyonik madde taşır hale getirilmiş olmaktadır (Chen ve diğ., 2011). Tipik bir elektrodiyaliz tesisi, %90’ın üzerinde bir su geri kazanı- mına müsaade etmektedir. Bir ED sistemi, geniş bir sıcaklık aralığının (43°C’ye kadar) yanı sıra geniş bir pH aralığında (pH 1,0-13,0) işletilebil- mektedir (Chen ve diğ., 2011). ED’in işletim ve bakımmaliyeti, ters osmoza göre biraz daha yüksektir. Bu prose- sin mahsuru, membran yüzeylerinin kolaylıkla tıkanabilmesidir. Bu yüzden modifiye bir ED prosesi olarak ters elektrodiyaliz (EDR) geliştirilmiştir. Aralıklı olarak elektriksel yük tersine çevrilerek membranların yüzeyleri temizlenebilmektedir. Standart bir EDR, her elektriksel yükte 15 dakika çalışmaktadır (Chen ve diğ., 2011). Genellikle endüstriyel uygulamalarda kendine yer bulan ED prosesinin kul- lanım alanları, özet olarak Tablo 7’de sunulmuştur. ED prosesinde üretilen suyun kalitesi aşağıdaki faktörlere bağlıdır (Chen ve diğ., 2011): • Su sıcaklığı • Geçen elektrik akımı miktarı • İyonların tipi ve miktarı • Membranların seçici geçirgenliği (su kalitesine bağlı kirlenme ve tıkanma potansiyeli) • Su akış hızı • Kademelerin sayısı ve tertip tarzı ● Devamı gelecek sayımızda