Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 125. Sayı (Aralık 2018)

22 suvecevre.com SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 12 / 2018 YORUM maliyetler ANAMMOX sisteminin dezavantajları olarak belirtilmekle birlikte bu proses azot giderimi konu- sunda ümit vadeden bir sistem olarak görülmektedir. ANAMMOX PROSES UYGULAMALARI ANAMMOX prosesinin uygula- maları için farklı konfigürasyonlar geliştirilmiştir. Bu konfigürasyonlar- dan iki reaktörlü olan proseste amon- yum, ilk reaktörde kısmen nitrite oksitlenir, ikinci reaktörde ise nitrit, amonyumun geri kalanı kullanılarak indirgenip azot gazına dönüştürülür. Bu konfigürasyon SHARON-ANAM- MOX Prosesi olarak da adlandırıl- makta olup, bugüne kadar daha çok amonyum açısından zengin atıksular için uygulanmıştır (16). TEK REAKTÖRLÜ NITRITASYON- ANAMMOX PROSESI Bu tip reaktörler için kullanı- lan genel isim CANON prosesidir. CANON adı, “Completely Autotrop- hic Nitrogen removal Over Nitrite – Nitrit Üzerinden Tamamen Otot- rofik Azot Giderimi” tanımlamasın- dan gelmektedir. Burada nitrifikasyon bakterileri ile Anommox bakterileri oksijenin kısıtlı olduğu koşullar altında iki reaksiyonlu prosesi simultane ola- rak gerçekleştirirler. TEK REAKTÖRLÜ DENITRIFIKASYON-ANAMMOX PROSESI Bu proses DEAMOX “Denitrif- ying Ammonium Oxidation-Denit- rifikasyon ile Amonyum Oksidas- yonu” olarak adlandırılmaktadır. Burada denitrifikasyon prosesi ile ANAMMOX prosesi eşleştirilerek, hem azot hem de karbon açısından zengin atıksulara uygulanabilecek bir ANAMMOX konfigürasyonu gelişti- rilmektedir. UYGULAMADA GELINEN NOKTA ANOMMAX prosesi, amonyak bakımından zengin, organik karbon içeriği düşük atıksularda uygulanmak- tadır. Uygulama alanları: • Evsel atıksu arıtımı (çamur susuz- laştırma geri devir akımı) • Organik katı atıkların bertarafı ve arıtımı (Düzenli depolama sızıntı suyu, kompost, çürütme proses atıksuları) • Gıda endüstrileri • Hayvan gübresi işleme tesisleri • Gübre endüstrisi • (Petro) kimya endüstrisi • Metalurji endüstrisi • Yarı-iletkenler sanayi ANAMMOX prosesi optimum olarak 25-30 °C’de gerçekleşen bir proses olmakla birlikte son yıllarda yapılan araştırmalar ANAMMOX prosesinin daha düşük sıcaklıklarda büyük kentsel arıtma tesisleri yerine daha küçük ve daha az enerji ihtiyacı olan atıksu arıtma tesisleri tasarlana- bileceğini göstermiştir. ANAMOX prosesi üzerine yapı- lan bilimsel çalışmalar 20 yıldan uzun süredir devam etmekte olup, büyük ölçekli ANAMMOX reaktörü 2007 yılında Rotterdam’da kurulmuştur. Bugün dünyada 114’ten fazla büyük ölçekli ANAMMOX tesisi bulunduğu rapor edilmiştir. (18) Şekil 4. İki reaktörlü nitritasyon Anammox prosesi / Rotterdam Arıtma tesisinde Uygulandığı Şekliyle Kombine SHARON-ANAMMOX Prosesinin Prensipleri (17). Anommox Sharon O 2 NH 4 -N 50 % NO 2 -N 5% NO 3 -N 95 % N 2 100 % 50 % NH 4 -N Şekil 5. Tek reaktörlü Paques ANAMMOX Prosesi Çamuru (8). 11 Mayıs 2018’de İstanbul Teknik Üniversitesi’nde uluslararası düzeyde düzenlenen “Innovative Wastewater Treatment and Resource Recovery Technologies – Impact on Energy, Economy and Environment” başlıklı çalıştaya katılan ve “Aerobic Granular Sludge and Resource Recovery” başlıklı bir tebliğ sunan Prof. Dr. Mark van Loodrecht’le sohbet imkanı buldum. Kendisine ANAMMOX ve Nereda çalışmaları konusunda Su ve Çevre dergisinde yazı hazırladığımdan bahsettim. Şekil 6. Hollanda Dokhaven’daki Gerçek Ölçekli Paques ANAMMOX Reaktörü (19)