Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 118. Sayı

Su ve Çevre Teknolojileri / Mayıs 2018 51 suvecevre.com 3.9.1.5. Taban Sızdırmazlığı Lagün tabanının sentetik malzeme ile sızdırmazlığı, mevcut zemin yapısına ve yeraltı su seviyesine olan mesafeye bağlıdır. Sentetik malzeme ile sızdırmazlık sağlanan lagünler için aşağı- daki kriterler dikkate alınmalıdır (ATV-M 201 E): • Lagün tabanında, geçirimlilik katsayısı, k ≥ 10-8 m/s olan zeminler için sızdırmazlık yapılmalıdır. • Lagün tabanında, geçirimlilik katsayısı, k ≤ 10-8 m/s olan zeminler için sızdırmazlık yapmaya gerek yoktur. • Lagün tabanında, geçirimlilik katsayısı, k, 10-7 m/s olan zeminler için yerel şartlara ve ihtiyaçlara göre karar veril- melidir. • Sızdırmazlık için beton veya asfalt kullanılması pahalı olup zemin yapısı bozuk olan yerler için düşünülebilir. Beton veya asfalt kullanımı özellikle tabanda biriken çamurun tabana zarar vermeden temizlenmesi açısından faydalıdır. • Plastik malzemelerin (geomembran) sızdırmazlık için kul- lanılması halinde en az 3 mm kalınlık ve UV’ye dirençlilik gerekir. • Lagün tabanında biriken çamurun temizlenmesi sırasında kullanılacak ekipmanlar sızdırmazlık tabakasına zarar ver- memelidir. Bu nedenle plastik sızdırmaz malzemenin korun- ması gerekir. • Havalandırmalı lagünlerde havalandırma ekipmanının oluş- turacağı girdap etkisi ile plastik sızdırmaz malzeme bükülme etkisinde kalacak ve zarar görecektir. Bu nedenle sızdırmaz- lık için malzeme dikkatle seçilmelidir. • Doğal veya sentetik kil ile sızdırmazlık 30 cm’lik tabakalar halinde yapılmalı ve bu tabaka en az %95 Proctor yoğun- luğuna sahip olacak şekilde sıkıştırılmalıdır. • İstenilen geçirimsizlik katsayısını sağlamak için en az iki tabakanın inşaası gerekebilir. • Sızdırmazlık testleri ilgili ulusal mevzuat’a göre yapılmalıdır. • Sızdırmazlık, bazı yerlerde toprağın sıkıştırılmasıyla sağlanır. • En uygun sıkıştırma şartları toprağın saflığına ve nem içe- riğine göre seçilir. • Sızdırmazlık, bazı yerlerde 30 cm kalınlığında kil tabakalar ile sağlanır. • Lagün boş olduğunda veya yer altı suyu seviyesi yüksel- diğinde sızdırmazlık yapısını korumak amacıyla tedbirler alınmalıdır (ATV-M 201 E). 3.9.1.6. Kenar Seddeleri • Lagün kenar seddelerinin eğim oranı 1(düşey): 2(yatay) olmalıdır. • Lagünlerdeki kenar seddelerinin erozyona karşı koruma amacıyla oluşturulur. • Lagün köşelerinde seddelerin keskin kenarları yüzebilen maddelerin birikmemesi için yuvarlatılmalıdır. • Kenar seddeleri havalandırmalı lagünlerde su seviyesinin 0,3 m üstünde muhtemel dalga hareketine karşı koruma sağlar. • Bakım araçlarının lagüne ulaşabilmesi için kenar seddelerinin üst genişliği minimum 2,4 m olması gerekir (ATV-M 201 E). • Kenar seddeleri, lagün tarafı ve dışında eğimi 1: 3 (düşey: yatay)’den daha fazla olamaz. • Lagün tarafında olacak eğim 1: 4’ten daha yatay olamaz. Lagün dışında ise yağmur suyunun lagüne giremeyeceği eğimde olmalıdır. • Kil en çok kullanılan kenar sedde malzemesidir. Bu tabakanın çatlamalardan korunması için tedbirler alınmalıdır (Health Research, 2004). 3.9.1.7. Atıksu Deşarjı • Havasız lagünlerin çıkış deşarj sularında zaman zaman yüksek miktarda planktonlar gözlenir. • Deşarjdan alınan numunede açıkça alg gözleniyorsa numu- neler filtreden süzüldükten sonra gerekli testler yapılmalı- dır. l Havalandırıcılar Kesit Boru çıkışı Sedde Arıtılmış atıksu daha fazla arıtılmak üzere bir fakülatif laguna veya alg stabilizasyon havuzuna verilir. Arıtılmış atıksu ileri arıtmaya gider Plan Giriş Giriş Şekil Ek-3.9-1. Havalandırmalı lagün Devam edecek.