Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 116. Sayı (Mart 2018)

36 Su ve Çevre Teknolojileri / Mart 2018 suvecevre.com MAKALE dir. Atıksu arıtma tesislerinin MBR pro- sesi kullanılarak güncellenmesinde, var olan bir çöktürme tankı olup olmayacağı sorusu açığa kavuşturulmalıdır. Yapısal duruma göre çöktürme tanklarının ilave biyolojik hacim olarak kullanılması müm- kündür. Ayrıca, aktif çamur tanklarında veya ayrı olan çöktürme tanklarında membran modüllerinin uygun kurulumu ve işletilmesi tesisin yapısal durumunun kalitesine de bağlıdır. Bu noktada geniş bir mühendislik öngörüsü gereklidir. Şekil 2’de mevcut atıksu arıtma tesisleri- nin yenilenmesinde bazı olası varyasyon- lar görülmektedir (Brepols vd., 2008). Konvansiyonel aktif çamur sistem- leri ve MBR prosesinin kombinasyonu hibrit proses olarak tanımlanmaktadır. Şekil 3’te hibrit proseslerin temel işletme durumları verilmiştir. Tesis durumuna bağlı olmakla birlikte her iki biyolo- jik ünite arasında çamur akımının akış konsepti, paralel veya seri operasyon yöntemi ile ayrı veya birleşik şekilde işletilebilir. Konvansiyonel aktif çamur sistemi yanı sıra diğer atıksu arıtma prosedürleri de MBR prosesi eklenerek geliştirilebi- lir. Bu proseslere örnek olarak ardışık kesikli reaktör (SBR) sistemi verilebilir (Krampe ve Krauth, 2001). Günümüzde SBR teknolojisi endüstriyel uygulamalar veya paket arıtma sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. SBR ile MBR tek- nolojilerinin kombinasyonu St. Peter ob Judenberg Atıksu Arıtma Tesisi (AAT) (Avusturya) ve Ihn AAT’nde (Almanya) uygulanmaktadır. Bu uygulamaların yanı sıra, literatürde biyolojik tankı kompartmanlara ayırarak membran modülünün olduğu kompartı- manda daha düşük MLSS ile çalışılması (Schier, 2003; Frechen vd., 2004) ve çamurun anaerobik stabilizasyonu için MBR prosesinin kullanılması (Drews vd., 2005; Wett, 2005; Pollice vd., 2005) gibi başka uygulamalar da bulunmaktadır. 2.3. MBR’lerin Tam Ölçekli Sistemlerde Uygulama Örnekleri Dünyada mevcut atıksu arıtma tesis- lerinde prosese MBR sistemi eklenmesi ile yenilenen ve iyileştirilen tam ölçekli örnekler bulunmaktadır. Bunlar; • St. Peter ob Judenburg AAT (Avusturya) • Schilde AAT (Belçika) • Eitorf AAT (Almanya) • Bergheim-Glessen AAT (Almanya) • Brescia AAT (İtalya) • Viareggio AAT (İtalya) • Heenvliet AAT (Hollanda) • Rietliau AAT (İsviçre) MBR prosesi ilave edilen bu tesislerde MBR’lerde yaygın olarak kullanılan hol- low fibre (boşluklu elyaf) veya flat sheet (düz levha) membran modülleri kulla- nılmaktadır. St.Peter ob Judenburg AAT Avustur- ya’nın ilk membran ile arıtma yapılan tesisidir. Nüfus eşdeğer ağırlığı 1500 olan tesiste hollow fibre membranlar kulla- nılmaktadır. Tesisin ilk hali 1989 yılında işletmeye alınmıştır ve havalandırmalı aktif çamur sistemi kullanılmaktadır. 2002 yılında tekrar dizayn edilen tesise üç adet membran modülü eklenmiştir (Envicare, 2014). Tesiste gerekli deşarj kriterlerinin kolaylıkla sağlandığı belir- tilmektedir. MBR çıkışı KOİ ve NH4-N konsantrasyonları sırasıyla 30 mg/L ve 1 mg/L’nin altındadır (Pinnekamp ve Fri- edrich, 2003). Schilde AAT’nde (Belçika) ise 2003 yılında hem çok düşük olan deşarj kri- terlerini sağlanması hem de daha yüksek organik yükün karşılanması için mevcut bulunan tesis revize edilerek MBR üni- tesi eklenmiştir. 6520 m 3 /gün kapasi- tesi bulunmaktadır. MBR var olan aktif çamur prosesine paralel olarak sabit debide işletilmektedir (Şekil 5) (Melina vd., 2006). Şekil 3. Hibrit prosedürün temel işletme durumları (Brepols vd., 2008) Şekil 4. St. Peter ob Judenburg AAT’ye (Avusturya) eklenen membran modülleri (Envicare, 2014) Şekil 5. Schilde AAT’nde (Belçika) 41 ay işletme sonrasında membran modülü