Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 115. Sayı (Şubat 2018)

24 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2018 suvecevre.com GÖRÜŞ Emin Calbay Çevre Y. Mühendisi ecalbay@inevaturkiye.com.tr Arıtma Çamurlarının Yakılması ve Çamurdan Elektrik Enerjisi Üretimine Genel Bakış A tıksu arıtma proseslerinden çıkan arıtma çamurlarının güvenli ve faydalı bir şekilde bertaraf edilmesi, çevre sektörünün en önemli konularından biridir. Çöp sahalarında çamur depolama veya tarımsal alanda çamuru gübre olarak kullanma gibi uygulamalar, çevreye ve insana zarar verme riski yüksek uygu- lamalardır. Özellikle çamurun gübre olarak kullanılması, henüz etkilerini bilemediğimiz kirleticilerin doğa ile temas etmesine sebep olur. Bu uygu- lamalar biyoçeşitlilik, canlıların gıda zincirinin sürdürülebilirliği ve çevrenin korunması açısından büyük risk taşır. Problemli bir atık olan arıtma ça- muru aynı zamanda alternatif bir enerji kaynağıdır. Kuru bazda linyit kömürü 5,5-21,6 MJ/kg alt ısıl değere sahipken, kuru bazda arıtma çamurla- rı (arıtma prosesine ve atık su kayna- ğına bağlı olarak) 10-28 MJ/kg alt ısıl değere sahiptir. Buna ek olarak, evsel arıtma çamurları ve tehlikesiz endüst- riyel arıtma çamurları, ülkemizdeki mevzuata göre “Biyokütle” olarak ta- nımlanır ve çamurdan üretilen elektrik enerjisi, yenilenebilir enerji tarifelerin- den işlem görür. Arıtma çamurunun enerji üretiminde kullanımının yay- gınlaşması için çamur içeriğinin anla- şılması çok önemlidir. Enerji değerle- rinin artması için içindeki su oranının azaltılması gerekir. Kurutma yöntemi iyi bir hacim azaltma yöntemidir; an- cak sanılanın aksine bir bertaraf yön- temi değildir. Mekanik olarak susuz- laştırılmış bir arıtma çamuru genelde yüzde 25 katı madde oranına sahiptir. Çamurun kendi kendine yanabilmesi, katı madde oranı ve ısıl değerine bağ- lıdır. Yasal mevzuat gereği atık yakma tesislerinde halihazırda kontrol amaçlı bulundurulması gereken doğalgaz brülörleri veya benzer ekipmanlar ile ek yakıt (doğalgaz vb.) temini saye- sinde yakma işlemi hiçbir ön işleme ihtiyaç duymadan gerçekleştirilir. Yine de yüksek ısıl değere sahip çamurlar yüzde 25 kurulukta da ek yakıt gerek- tirmeden kendi kendine yanabilir. Çamur yakma uygulamaları için akışkan yatak, ızgaralı ocak, döner fırın, çok tabanlı fırın gibi çeşitli tek- nolojiler mevcuttur. Çamurun meka- nik susuzlaştırmadan sonra doğru- dan yakılması için en uygun teknoloji, akışkan yatak teknolojisidir. Ayrıca, Avrupa Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Bürosu’nun Atık Yakma konulu Mevcut En İyi Teknikler Refer- ans Dokümanı (BAT-BREF)’na göre, yüksek yanma verimi ve düşük mik- tarda baca gazı oluşumu sayesinde arıtma çamuru yakma için mevcut en iyi teknoloji akışkan yataklı reak- törlerdir. Gelişmeye açık ve yenilikçi bir yaklaşım olarak akışkan yatak teknolojisi, çamur yakma işlemi için son yıllarda dünyada uygulanan en yaygın teknolojidir. Arıtma çamurlarının günümüzde bir atık yerine enerji kaynağı olarak değerlendirildiği çamur yakma te- sislerinin sayısı her geçen gün artış gösteriyor. Çamurların akışkan yatak- lı reaktörlerde yakılması ve bu yolla elektrik enerjisi üretilmesi, ulusal çap- ta hem arıtma çamuru problemini çö- zecektir, hem de enerjide yerel kaynak kullanımı, dolayısıyla dışa bağımlılık ve enerji açığı gibi sorunların çözümü- ne katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda çamurdan elektrik üretimi sayesinde, karşı karşıya olduğumuz global bir tehdit olan iklim değişikliğiyle müca- delede, arıtma çamurları bir atıktan ziyade fosil olmayan alternatif enerji kaynağı olarak değerlendirilecektir. l