Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 114. Sayı (Ocak 2018)

32 Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2018 suvecevre.com Çevre Mühendislerinin Halk Sağlığı Hizmetlerinde Üstlenebileceği Görevler Sağlık Mühendisliği - Çevre Mühendisliği İlişkisi YORUM Prof. Dr. Ahmet Samsunlu İTÜ İnşaat Fak. Çevre Müh. Böl. Öğretim Üyesi 44. Hükümet İmar ve İskân Bakanı B u yorum yazımda, dünyada inşaat mühendislerinin su temini ve atıksuların uzaklaştırılması ile başlayan hizmetlerini de üstlenen, sula- rın kalite ve sağlık açısından kullanılabilir olduğunu belirleyen, hastalık bulaştı- ran faktörleri önleme amacıyla çalışan “Sağlık Mühendisleri”nin hizmetlerini ve 1955 yılında “Sağlık Mühendisliği” adının “Çevre Mühendisliği” olarak değiştiril- mesini anlatacağım. Ayrıca, su temini ve atıksuların uzaklaştırılması yanında hava- su-toprak ortamlarında kirlilik kontrolü, katı ve tehlikeli atık uzaklaştırma, kirlilik izleme konularıyla genişletilmiş çalışma alanları dışında çevre mühendislerinin halk sağlığı hizmetlerinde üstlenebile- ceği görevler konusuna da açıklık geti- receğim. 1980 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün verdiği bir bursla Amerika’da University of Illinois Urbana Champaign’de bulun- muştum. Bu dönemde Stanford, Califor- nia Institute of Technology, University of North Carolina, University Michigan Ann Arbor gibi çok sayıda üniversite ile EPA (Environmental Protection Agency- Çevre Koruma Ajansı)’yı ziyaret etmiş- tim. Bu ziyaretlerim sonucunda çevre mühendisliği dallarının ülkemizdeki çevre mühendisliği ve çevre bilimleri dallarından farklı branşlarda eğitim ver- diğini öğrenmiştim. Bu dallar arasında bilhassa Environmental Health (Çevre- Halk Sağlığı) dikkatimi çekmişti. Bu dal mezunlarının Amerika’da halk sağlığı konusunda tıp mezunlarıyla birlikte çalış- tıklarını izlemiştim. Ben de kendimi sağlık konularına destek veren inşaat kökenli bir çevre mühendisliği bölümü mensubu olarak görüyorum ve bu yazımın ilginizi çekeceğine inanıyorum. Sağlık Mühendisliği - Çevre Mühendisliği Dünya tarihine bakıldığında hidro- lik konularıyla ilgilenen, su getirme ve kanalizasyon yapım işlerini üstlenen inşaat mühendisleri, ilk sağlık (çevre) mühendisleri olarak kabul edilebilirler. Bu sebeple aynı zamanda sağlık (çevre) mühendisliğinin tüm dünyada inşaat mühendisliğinin evrilmesiyle oluşturul- duğu da söylenebilir. Daha sonrasında arıtma işlemlerinin gelişmesiyle sağlık (çevre) mühendisliği konularında kimya ve biyoloji gibi bilim dallarının daha öne çıkması gerekmiştir. Görüldüğü gibi, şehirler geliştikçe su temini ve atıksuların uzaklaştırılması, sağlık (çevre) mühendisliğinin öncüsü olan inşaat mühendislerinin uğraşı alanı oldu. Bu inşaat mühendislerine Britanya’da “Toplum Sağlık Mühendisi” ve Amerika’da “Sağlık Mühendisi” unvanı verildi. Daha sonra bu suların kalite ve sağlık açısından kullanılabilir olduğunu belirlemek için ABD’de Massachusetts Institute of Technology (MIT) 1878 yılında kimya laboratuvarını kurdu. 1887 yılında MIT, Amerika’da ilk Sağlık Mühen- disliği Merkezi’ni faaliyete geçirdi ve sağ- lık mühendisliği eğitimi vermeye başladı. ABD’de 1950’lerin ortalarında sağlık mühendisliğinin ulusal çaptaki öncüleri tarafından mesleği yeni bir seviyeye taşıma ihtiyacı görüldü. 1955 yılında tüm önemli çevre alanlarının ileri gelenleri tarafından, ihtiyaç duyulan şeyin çevre mühendisliğinin tüm alanlarını kapsayan yeni bir organizasyon olduğuna karar verildi. Bu kapsamda Sağlık Mühendislik Akademisi kuruldu. Kurucuları Amerikan Kamu Sağlığı Birliği (APHA), Amerikan İnşaat Sivil Toplum Kuruluşları Derneği (ASCE), Amerikan Su İşleri Derneği (AWWA) ve Su Kirliliği Kontrolü Fede-