Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 114. Sayı (Ocak 2018)

28 Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2018 suvecevre.com giderimi ile ilgili yapılacak yatırıma ka- rar verebilmek için blöfler ile atılan su, enerji ve kimyasalların ekonomik de- ğeri hesaplanır; bu değer ile silikatı gi- derecek yatırımın maliyeti karşılaştırılır (Her işletme için ekonomi anlayışı ve stratejisi değişik olduğundan bu yazıda rakamsal değerler vermedik). Bugünkü teknikler içinde silikatın giderimi için en uygun yöntem Ters Ozmoz sistemidir. Ters Ozmoz tekniği sudan yalnızca silikatı gidermekle kal- maz, sertliğin %99’unu ve diğer mine- rallerin yaklaşık %95’ini sudan ayırır, buhar kazanı ve soğutma suyu sistemi için çok mükemmel su üretir. Mineral- leri %95 azaltılmış bir su ile beslenen buhar kazanında blöf miktarları %95 kadar azalacağından, çok büyük işlet- me ekonomisi sağlanır; çünkü özellikle buhar kazanından blöf sırasında yüksek miktarda “ısı enerjisi” atılır. Çift reçineli klasik “Demineralize” sistemi ile de si- likatın, sertliğin ve diğer minerallerin Ters Ozmoz Cihazı Mambranlarına Silikatın Zararı Suyun içindeki safsızlıkların ve si- likatın giderimi için ters ozmoz cihazı kullanılır. Ancak, doğru tasarım ya- pılmadığında veya doğru işletilmedi- ğinde ters ozmoz cihazı da ham suda bulunan koloidal SİLİKAT ve iyon şek- lindeki SİLİKAT sebebi ile tıkanır. Ters ozmoz cihazı tabii sudan SAF’a yakın derecede su üretirken, mamb- ranların “ham su” tarafında kalan su içindeki H2O olmayan her safsızlık ve silikat konsantre olur. Oysa suyun her madde için ve silikat için doyuma ula- şım sınırı vardır, bu sınır aşıldığı anda bu maddeler ve silikat KRİSTAL oluş- turur ve ters ozmoz içinde oluşan bu kristaller bir taraftan suyun akışını en- gellediği için üretim debisi azalır; aynı zamanda cihaz, tasarlananın üzerinde yüksek iletkenlikte su üretir. Silikatın ve Silikatın zararının giderimi İşletmelerde kullanılan suyun tam analizi ve silikat miktarı periyodik olarak yılda 3-4 kez yaptırılırsa zaten sorunun yarısı halledilmiş sayılır. Tabii ki sertlik de sanayide çok önemlidir; ancak yukarıda yazdığımız gibi sudaki SİLİKAT ihmal edilecek bir madde de- ğildir. Reçineli su yumuşatma cihazları ile sudaki sertlik kolayca gideriliyorsa da, sudaki SİLİKAT’ın giderilmesi an- cak ters ozmoz sistemi veya demine- ralize cihazı ile yapılır. Yukarıda sözünü ettiğimiz gibi suyun silikata doyma sınırları var- dır. Bu nedenle, sudaki silikat miktarı çok yüksek değilse, sudan silikatın giderimi gerekmez, suyun silikata doyma sınırları kontrol altında tutu- larak işletme sağlanabilir. Silikat mik- tarının suda çok olduğu durumlarda ise buhar kazanından ve su soğutma sisteminden çok miktarda blöf yapa- rak silikatın zararını önlemek müm- kündür; fakat bu yöntem ekonomik değildir. Bu durumda, proses suyunun hazırlanması sırasında silikatın da gi- derimi daha ekonomik olur. Silikatın Sudaki Silikatı ve Diğer İyonları Gideren Ters Ozmoz Cihazı Sudaki Silikatı 5 ppb Seviyesine Düşüren EDI Sistemi - 35 m 3 saat SU DÜNYASI giderimi mümkünse de, ters ozmoz’a kıyasla bugün için “Demineralize” sis- temini işletmek daha zahmetli olmak- tadır. Çünkü “Demineralize” sistemi su yumuşatıcı gibi doyuma ulaşan reçi- neler ile imal edilir ve 24 saat durma- dan proses suyu elde etmek için çift/ tandem “Demineralize” sistemi kur- mak gerekir ve bu da çok yer kaplar. Ayrıca “Demineralize” sisteminde iyon değiştirici reçinelerin doyumunun gi- derilmesi, yani rejenerasyon sırasında sistem asit ve kostik harcar, bu da işletmeci personel için kullanımı riskli kimyasallardır. Enerji santrallarında SİLİKAT 5 - 10 ppb (Milyarda bir ölçüm seviyesi) gibi çok düşük seviyelerde istenir. Bu du- rumlarda ters ozmoz sistemi genelde çift kademeli olarak tasarlanır ve ters ozmoz sonrası su EDI (Elektro-De- İyonizasyon) adı verilen bir teknoloji ile iyice saflaştırılır. EDI üretim suyu 0,06 mikroS/cm seviyesinde saf su üretti- ği için, bu kadar saf su içinde SİLİKAT miktarı ölçülemeyecek kadar az olur. Sonuç Olarak: İşletmelerde suyun sertliğine dikkat edildiği kadar sudaki SİLİKAT’a da önem vermek, işletmeye gelen ham suyun analizindeki SİLİKAT miktarını işletmenin proses suyu ihtiya- cına göre iyi yorumlamak ve SİLİKAT’ın yaratacağı sorunlara karşı önlemler al- mak, işletmeye ekonomik kazanç sağ- lar. l