Su ve Çevre Dergisi 112.Sayı (Kasım 2017)

44 Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2017 suvecevre.com lenen atıksu arıtma tesislerinin giriş ve çıkış akımındaki miktarlarının belir- lenmesinin yanısıra mevsimsel olarak arıtma tesislerinin giriş ve çıkışında konsantrasyon değişimi incelenmiş ve atıksu arıtma tesislerinde mevcut üniteler bazında arıtılabilirliği değer- lendirilmiştir. Her iki AAT’nin giriş ve çıkış akım- larında Diklofenak konsantrasyonları sırasıyla 295-1376 ve 119-1012 ng/L ara- lığında belirlenmiştir. Her iki AAT’de de en yüksek Diklofenak gideriminin yaz dönemini temsil eden numunelerde olduğu gözlenmiştir. Buna göre, yaz döneminde tesislerin giriş ve çıkış akımlarından alınan 24 saatlik kompo- zit numuneler esas alındığında, sıra- sıyla yaklaşık %65 ve %53 Diklofenak giderimleri gözlenmiştir. Diklofenak’ın AAT’lerde esas arıtım mekanizmasının çoğunlukla biyolojik arıtma (%55) ve bunu takiben UV dezenfeksiyon (%27) olduğu belirlenmiştir. “Evsel Atıksularda Farmasotik Yapıdaki Mikrokirleticilerin Belirlenmesi” / TÜBA- GEBİP-2015 Projesi (2015-2018) Evsel atıksu arıtma tesislerinin deşarj noktalarının, farmasotik kimya- salların alıcı ortamlara girdisi açısından en önemli noktasal kaynakları oluştur- dukları düşünüldüğünde, bu tesisler- deki farmasotik kimyasalların akıbetinin Evsel atıksu arıtma tesislerinde farmasotik özellikteki mikrokirletici- lerin arıtılabilirliğinin araştırılacağı bu araştırma konusu, özellikle gelecekte yaşanılacak sorunların önceden tedbi- rinin alınmasını ve ilgili yönetmeliklerin geliştirilmesini destekleyen bir konudur. Proje kapsamında yapılan çalışmalarda, incelenen iki ileri biyolojik atıksu arıtma tesisinin hem giriş hem de çıkış akım- larında ölçümü hedeflenen altı adet NSAID yapıdaki kimyasala da (İbup- rofen, Mefenamik asit, Karbamazepin, Naproxen, Ketoprofen, Diklofenak vb.) rastlanmıştır. Kaynaklar - Calasan J. Mijatovic V., Horvat O., Varga J., Sabo A. Stilinovic N. (2011). The Outpatient Utilization of Non- steroidal Anti-inflammatory Drugs in South Backa District, Serbia. Int J. Clin Pharm 33, 246-251. - Carballa M., Omil F., Lema J.M. (2008). Comparison of Predicted and Measured Concentrations of Selected Pharmaceuticals, Fragrances and Hormones in Spanish Sewage. Chemosphere 72, 1118-1123. - Deegan A.M., Shaik B., Nolan K., Urell K., Oelgemöller M., Tobin J., Morrissey A. (2011). Treatment Options for Wastewater Effluents from Pharmaceutical Companies. Int. J. Environ. Sci. Tech. 8(3), 649-666. araştırılması son derece önem kazan- maktadır. Evsel atıksu arıtma tesislerinde en yaygın olarak kullanılan arıtma yöntemi biyolojik arıtma olup, genellikle aktif çamur sistemi kullanılarak evsel atık- sular arıtılmaktadır. Arıtma neticesinde elde edilen gide- rim verimi konvansiyonel parametreler (Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ), Biyo- lojik Oksijen İhtiyacı (BOİ5), Toplam Kjeldahl Azotu (TKN), Toplam Fosfor (TP), Askıda Katı Madde (AKM) vb.) kullanılarak irdelenmektedir. Fakat atık- sularda mevcut olan farmasotik kim- yasallar ve benzeri birçok kirleticinin akıbeti bu konvansiyonel parametreler kullanılarak belirlenememekte ve takip edilememektedir. Son yıllarda gelişen ölçüm yöntemleri ile farmasotik kim- yasalların konsantrasyonları ng/L- µ g/L mertebelerinde belirlenebilmiş ve bu düşük olduğu düşünülen konsantras- yonların besin zincirindeki birikim neti- cesinde çok ciddi sorunlara neden ola- bildiği tespit edilmiştir. Bu kapsamda evsel atıksu arıtma tesislerinin giriş ve çıkış akımlarından alınan numune- lerde sıklıkla rastlanan NSAID yapıdaki farmasotik kimyasalların (İbuprofen, Mefenamik asit, Karbamazepin, Napro- xen, Ketoprofen, Diklofenak vb.) tek bir enjeksiyon ile ölçümünün yapılması ve arıtılabilirliklerinin araştırılması hedef- lenmiştir. MAKALE Tablo 2. Atıksu arıtma tesislerinde farmasotik mikrokirletici konsantrasyonu Giriş [µg/L] Çıkış [µg/L] Giderim verimi (%) Giriş [µg/L] Çıkış [µg/L] Giderim verimi (%) Giriş [µg/L] Çıkış [µg/L] Giderim verimi (%) 0,51 0,54 - 5,71 <ö.l. >99 - - Belçika [28000] (Vergeynst ve diğ.,2015) 0,12 0,15 45,6 3,45 0,25 94 - - Portekiz [6.850- 756.000] (Pereira ve diğ., 2015) 0,06 0,08 - 11,54 1,69 85 0,04 20 Amerika - (Oliveira ve diğ., 2015) 0,37-0,57 0,36- 0,91 - 23-28 <ö.l. ≥99 0,16- 0,26 98 İspanya [11.385] (Rodriguez- Mozaza ve diğ., 2015) Diklofenak İbuprofen Ketoprofen Ülke [Nüfus] Kaynak - - 0,05 0,8-31