Su ve Çevre Dergisi 112.Sayı (Kasım 2017)

36 Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2017 suvecevre.com olarak isimlendirilen arıtma kısmı kurul- muştur. Şu anda 7 tesiste de bu kurulum inşaat ve planlama aşamasında bulun- makta olup, bugüne kadar 120 milyon avro yatırım yapılmıştır. Merkez, yaptığı bir açıklamada ilaç üreticilerinin, doktor- ların, eczacıların ve ilaç kullanıcılarının bu iz elementlerin yükünü hafifletmeye katkıda bulunmaları gerektiğini açık- lamıştır. Mikrokirletici Arıtma Prosesleri Atıksularda ve yüzeysel sularda far- masotiklerin konsantrasyonu mg/L gibi çok düşük seviyelerde olmasına rağ- men bunların kronik etkileri nedeniyle araştırılmalarına gerek duyulmaktadır. Çevre ve sağlık problemlerine yol açan farmasotik mikrokirleticileri atıksular- dan uzaklaştırmak için klasik arıtma yöntemlerinin yetersiz olması sebe- biyle ileri arıtma yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır (Yazıcı, 2017). Uygulana- bilecek mikrokirletici arıtma prosesleri (Kitiş, 2013) aşağıda verilmiştir: • Fizikokimyasal arıtma - Koagülasyon-flokülasyon - Adsorpsiyon - İyon değiştirme • Biyolojik arıtma • İleri oksidasyon prosesleri • Membran prosesleri • Hibrit prosesler Bu konuda literatürde birçok çözüm önerisine rastlanmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: - Kimyasal arıtma yöntemleri (Ozon- lama, ileri oksidasyon prosesleri) biyolojik olarak ayrışamayan toksik ve refrakter yapılı organik madde içeren endüstriyel atıksuların (ilaç endüstrisi) ön arıtımı için önemli arıtma alternatifleri olup, bazı durumlarda tek arıtma seçeneğini oluşturabilirler (Gürses ve Arslan Alaton, 2004). - Elekrokimyasal prosesler özellikle bu tür mikrokirleticileri arıtmak için oldukça başarılı yöntemler olarak bilinmektedir (Yazıcı, 2017). - Mikrokirleticilerin giderilmesinde 4. kademe ileri arıtma için toz aktif karbon veya ozon kullanılması en uygun yöntem olarak belirtilmekte- dir (KomS, 2017). Mikrokirletici Arıtma Tesisi Yasal olarak kurulması zorunlu hale gelen İsviçre’de 4. kademeyi ihtiva eden arıtma tesislerinden ilki işletmeye alın- mak üzere olduğu gibi, bir kısmı da planlama aşamasındadır. Bu tesislerde toz aktif karbon ve/veya ozon kullanıl- maktadır. Zürih-Werdhölzli’deki atıksu arıtma tesisinde ozon teknolojisi yardımıyla mikrokirleticilerin giderimini sağlaya- cak 4. kademeyi ihtiva eden bir tesisin kurulmasına 2016 yılında başlanmıştır. Bu tesis 434 bin kişiye hizmet veren İsviçre’nin en büyük atıksu arıtma tesisidir. Ozon teknolojisi ile çalışacak arıtma tesisi, mikrokirleticilerin gide- rilmesi ile ilgili İsviçre’deki yönetmelik- leri karşılayacaktır. 51,17 milyon dolarlık yenileme projesi kapsamında saniyede 6500 litrelik debi için saatte 153 kg ozon üretebilen 8 adet ozon sistemine sahip olan mikokirleticileri gideren dünyanın en büyük ozon tesisi olacaktır. Baden -Württemberg Eyaleti’nde kurulan 4. kademe mikrokirletici giderme bölü- münü ihtiva eden 12 atıksu arıtma tesisinden birisi olan ve Stuttgart yakı- nında bulunan Pforzheim yerleşiminde 19.6.2017 tarihinde belirtilen kademe- nin inşasına başlanmış olup, 2019’da bitmesi planlanmaktadır. Bu tesis 250 bin kişiye hizmet vermekte olup, ilk defa 1912 yılında inşa edilmiştir. Zaman içinde devamlı olarak modernleştiri- lerek çıkarılan yönetmeliklere uyumu sağlanmıştır. Bu tesiste 4. kademe ile ilgili çalışmalar 2012 yılında başlamıştır. Yenilikçi bir metot olarak toz aktif kar- bon kullanılmıştır. Buradan gelen atıksu, çökeltme işleminden sonra filtrasyon işlemine tabi tutulacaktır. Böylelikle 8000 farklı madde (substance) eklenen bu kademenin de etkisiyle atıksudan uzaklaştırılacaktır. Sonuç İnsan ve canlı yaşamı için büyük tehlike yaratan mikrokirleticiler ve tıbbi ilaçlar birtakım yollarla çevreye veril- mektedir. Bu bileşiklerin çevreye artan miktarlarda bırakılması ve sinerjik etki- lerinden dolayı arzu edilmeyen çevre sorunları olabilmektedir. Biyolojik ola- rak bozunamayan bu maddelerin gide- rimi için mevcut ve kurulacak arıtma tesislerinde 4. kademe ileri arıtma ola- rak kimyasal oksidasyon uygulanmalıdır. Kaynaklar - Civelek, H., 2015, “Aerobik Şartlarda Diklofenak’ın Biyolojik Arıtılabilirliğinin İncelenmesi”, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul. - Dereci, S.E., 2010, “Ranitidin ve Naproksen’in Koagülasyon ile Giderim Özelliklerinin İncelenmesi”, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Adana. - Gürses, F., Arslan Alaton, İ., 2004, “Antibiyotik Formülasyon Atıksuların Fenton - Benzeri ve Foto - Fenton- Benzeri İleri Oksidasyon Prosesleri ile Arıtılabilirliğinin İncelenmesi”, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul. - Kitiş, M., 2013, “Sularda Tehlikeli ve Öncelikli Maddeler - Arıtma Prosesleri”, OSB, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Personel Eğitimi, Çorum. - Lange, R., Dietrich, D., 2002. Environmental Risk Assessment of Pharmaceutical Drug Substances- Conceptual Considerations. Toxicol. Lett. 131. - Okutman Taş, D., Yangın Gömeç, Ç., Zengin Balcı, G.E., 2014, “Diklofenak’ın Evsel Atıksu Arıtma Tesislerindeki Gideriminin Araştırılıp Biyolojik Arıtılabilirliğinin Değerlendirilmesi”, Sonuç Raporu TÜBİTAK 110 Y319. - www.koms-bw.de - www.lfu.bayern.de/buerger/doc/uw_125_ spurenstoffe.pdf - www.saicm.org/About/SAICMOverview/ tabid/5522/language/en-US/Default.aspx - www.wedecoturkiye.com/2016/10/mikro- kirleticilerin-giderimi-icin.html - Yazıcı, E.T., 2017, “Iohexol’ün Elektrooksidasyon Yöntemi ile Parçalanması ve İşletme Parametrelerinin Etkilerinin İncelenmesi”, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Gebze. - Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği, 30/1172012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete. l YORUM