Su ve Çevre Dergisi 111.Sayı (Ekim 2017)

ADVERTORIAL Macaristan ve Çevre M acaristan’ın hidrolojisi iki nehir ve bir göl tarafından domine edilir. Tuna ve Tisa nehirleri ile Balaton Gölünü besleyen su kaynakla- rının %96’sı başka ülkelerdedir ve bu nedenle Macaristan’daki suyun kalitesi tamamen nehirlerin doğduğu ve geçtiği ülkelere bağlıdır. 1993 yılından bu yana su konusu cid- diyetle ele alınmaya başlamış, Avrupa Birliği üyeliği ile birlikte de tüm AB direk- tifleri uygulamaya konmuştur. Sadece 2011-2015 yılları arasından 2,5 milyar Euro’ya yakın bir harcama yapılarak hem suların kalitesi AB standartlarına yüksel- tilmiş hem de atıksu arıtma kapasitesi ülkenin nüfusu 9,8 milyon olmasına rağ- men 14,88 milyon kişiye eşdeğer miktara yükseltilmiştir. Mevcut 577 arıtma tesisinin tamamı sızıntı ve taşma risklerinde minimizasyon sağlamış olup tüm çevre kalite standart- larına haizdir. Macaristan’ın arıtma çamurundan üretim konusunda da çok ileride oldu- ğunu söylemek mümkündür. Çamurun %38’i tarımda gübre olarak, %46’sı ise toprak rehabilitasyonu amacıyla tekrar kullanıma sunulmaktadır. Kalan miktar ise yakılarak enerji üretiminde veya dolgu malzemesi olarak değerlendiril- mektedir. Macar Hükümeti son 5 yıldır su hiz- metlerinde sürekli iyileştirmeye gitmekle kalmayıp iki kez en az %10 olacak şekilde hizmet ücretlerinde indirim yapmıştır. Bu indirimler neticesinde su kullanımı hissedilir şekilde artmış, dolayısıyla atıksu miktarında da artış yaşanmıştır. Fiyatların ucuzlaması ve buna bağlı tüke- timin artmasına rağmen ülke nüfusunun üzerinde kapasiteye sahip atıksu arıtma imkanları sayesinde hizmet kalitesinde herhangi bir düşüş yaşanmamıştır. Macaristan Hükümeti 2020 yılı sonuna dek büyük bir kısmı AB fonların- dan olmak üzere 1,2 milyar Euro bütçeyi daha su ve atıksu alanlarında kullanmayı planlamaktadır. 2000’lerin ortalarında Macaristan atık yönetimi konusunda da yatırımla- rına başlayarak tamamı AB normlarına uyumlu 70 adet atık tesisi kurmuştur. Son 10 yılda atık miktarını %42 azaltan ülkede şu anda evsel atıkların %25’ten fazlası geri dönüştürülmektedir. 2020 yılına dek ise kağıt, metal, plastik ve cam atıkların en az %50’sinin geri dönü- şüme gönderilmesi hedeflenmiştir. RDF (Refuse Derived Fuels) tesislerinin (çöp yakarak enerji sağlayan tesis) faaliyet- lerine şimdilik sınırlama getirilmediği için bu hedefte beklendiği kadar çabuk yol alınamamaktadır. Hava kirliliği konu- sunda da çok önemli adımlar atmış bulu- nan Macaristan öncelikle 1990’larda eski teknoloji ile çalışan fabrikaların moder- nizasyonun gitmiş, 2000’lere gelindi- ğinde ise hava kirliliğini %20 oranında azaltmıştır. Şu anda ise hükümetin hava kirliliği konusunda aldığı sıkı önlemler neticesinde sera gazı emisyonu, karbon salınım değerleri %40 azalmış olup AB 2030 İklim ve Enerji Paketi gerekliliklerini şimdiden yerine getirmiştir. Ülkenin çevre konularına olan duyar- lılığı ve ilgili teknolojilerdeki gelişmiş- liği nedeniyle Macaristan Ulusal Ticaret Ajansı (MNKH) Türkiye Temsilcisi ALX Hungary Genel Müdürü Galip Yılmaz’ın da bu konuda görüşlerini aldık. 22 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2017 suvecevre.com