" ~. r olarak kullanılabilecek1eri belirtilmi~tir ~T~Y 2005). Yapılan çaİışmada otomoriv endüstrisinden kaynaklanan atık lastiklerin ve atık yağların çimento üretiminde ek yakıt olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ'de (2005) atık lastik ve II. kategori atık yağlar ek yakıt olarak kullanılmasına izin verilen atıklar listesinde bulunmaktadır. Atık lastik için herhangi bir analiz zorunluluğunun olmadığı görülmektedir. Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (2004) gereğince atık yağın analizi yaptırıldıktan sonra kategori II olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analizlerde, cı- için TSE (TS EN 197-1) PÇ 42,5 çimento sınır değeri sağlanmış ve mineral faz dağılımı ile basınç dayanımı gelişimi açısından tipik Portland çimentosu özelliklerine ulaşılmıştır. Ağırlıkça %16'ya kadar atık yakıt (lastik ve yağ) kullanımının, çimentonun kimyasal özelliklerini değiştirmediği görülmüştür. Üretilen portland çimentolarıyla pasta ve harç numuneleri hazırlanmıştır. Pasta numunelerinde priz başlangıç ve priz bitiş süreleri belirlenmiştir. Priz sürelerinde kısalma olduğu gözlenmiştir. 3, 7, 28 ve 56 günlük su kürleri sonrasında basınç dayanımı değerlerinin atık yakıt kullanımıyla değişmediği görülmüştür. Yapılan çalışmalarda (Li ve ark. 2004) atık lastiklerin yapısındaki çelik kemer tel nedeniyle beton özellikleri basınç dayanımını arttırdığı belirtilmiştir. Atık yağların küllerinin klinker fırınına ek yakıt olarak beslenmesiyle üretilen çimentoların, konvansiyonel yakıt ile üretilen çimentolara nazaran daha yüksek basınç dayanımı değerlerine sahip olduğu Trezza ve Scian (2000) tarafından yapılan bir araştırmada ortaya konmuştur. Sonuçta, belli oranda atık yakıt (lastik ve yağ) kullanımının mukavemet değerlerini düşürmediği, hatta bazı durumlarda arttırdığı söylenebilir. TCLP sonrasındaki ağır metal konsantrasyonlarının sınır değerlerin altında kaldığı tespit edilmiş ve ağır metallerin çimentonun yapısında sabitlenerek çevreye sızmasının engellendiği sonucuna varılmıştır (Ünlü, 2006). _ arw1arın bertarafi. konusunda yeterli say,ıcla tesis bulunmadığı için prosesleri gereği atık yakılmasına uygun olan çimento fabrikalarının bu amaçla kullanılması çok önemlidir. AB ülkelerinde ve ABD'cle birçok çimento fabrikasında atıklar ek yakıt olarak kullanılmakta olup ülkemizde de kullanım oranının arttırılması gerektiği düşünülmektedir. Ülkemizde kurulu bulunan lisanslı tek bertaraf tesisinin düşük kapasite ile çalıştığı göz önünde bulundurulcluğuncla, çimento fabrikalarının etkin bir şekilde kullanılmasının önemi daha ela artmaktadır. Çimento fabrikalarında atıkların geri kazanım amaçlı kullanımı hem atık üreticisi hem ele çimento üreticisi için avantajdır. Her iki taraf için de avantaj olduğuna göre, çimento fabrikalarında atık yakılması için atık akışının iyi şekilde sağlanması gerekmektedir. Çimento fabrikalarında atıkların ek yakıt olarak kullanılması için yapılan ilave yatırımların sanayici açısından avantajlı duruma geçebilmesi için düzenli ve istenilen kalitede atık akışı sağlanmalıdır. Her atık türünün özelliğine ve kullanım oranına göre ürün üzerindeki davranışları incelenmelidir. Bu konuda yapılacak bilimsel çalışmalar, atık yakıtların çimento fabrikalarında ek yakıt olarak kullanılmasının toplumda yaratacağı psikolojik etkinin olumlu yönele gelişmesini sağlayacaktır. Ne kadar çok çalışma yapılır ve olumlu sonuç elde edilirse ileride yaşanabilecek atık yakılmasına karşı tepkilerin önüne geçilebilmesi o oranda başarılı olacaktır. KAYNAKLAR 1. Anonim. 1998. Türkiye'de Atık Yönetimi Sektör Strateji Raporu Türkiye Cumhuriyeti ve Alman Kalkınma Bankası (KfW) İşbirliği, Darmstadt 2. Anonim 2003. European Coınmision-Directorate General Environment Refuse Derived Fuel, Cement Practice and perspectives - Final Report, B4-3040/2000/306517 /MAR/E3, 2003 3. Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, Resmi Gazete, Sayı: 25353, 21 Ocak 2004. 4. Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ, Resmi Gazete, Sayı: 25853, 22 Haziran 2005 5. Cook, A., Kemm, J. 2004. "Health impact assesment of proposal to burn tyres in a cement plant." Environmental lmpact Assesment Review 24: 207-216. UK t. K'.abatepe, E. 2005. Müzakere Sürecinde Avnıpa Birliği ve Türkiye- TURKAB~ AB d'ürkiye it birliği Derneği. Ankara 7. Kırıcı, M. 2003. "Avrupa Birliği'nde ve Türkiye'de Çevre ve Ulaştırma Sektör Politikalarının Bütünleştirilmesi ve Uygulamaların Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi." TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Çevre ve Teknoloji Küreselleşmenin Yansımaları. V. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi. 1-4 Ekim 2003, Ankara, 1-13 s. 8. Küçükgül, E. Y. 2004. "Tehlikeli Atıkların Yönetimi. Tehlikeli Atıkların Yönetimi Kursu "TMMOB ÇMO İzmir Şubesi. İzmir 9. Lemarchand, D. 2000. "Cement Technology. Burning lssues." lnternational Cement Revıew. 10. Merıç, G., Kayranlı, B. 2003. "Endüstriyel Katı Arık Yönetimi." TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Çevre ve Teknoloji Küreselleşmenin Yansımaları V. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi. 14 Ekim 2003, Ankara, sayfa 482-490. 11. Li Guogiang, Stubblefield, M. A., Garrick, G., Eggers, J., Abadie, C., I-Iuang, B. 2004. "Development of waste tire modified cncrete." Cement and Concrete Research 34 : 2283-2289. 12. Mokrzycki, E., Bochenczyk, A.U., Sama, M. 2003. "Use of alternative fuels in the Polish cement industry". Applied Energy 74 : 101-111. 13. Pipilikaki, P., Katsioti, M., Papgeorgiou, D., Fragou, D., Chaniotakis,Ü E., 2005, "Use of tire derived fuel in clinker burning", Cement & Concrete Composites 27 : 843-847 14. Richardson, A.,1995, "I-Iazardous Waste Combustion in Cement Kilns. An lntroduction to Policy and Legal lssues Associated with Burning I-lazardous Waste in Cement Kilns", A Briefing Paper of the American Lung Association Hazardous Waste lncineration Project. vı. Regulation of hazardous Waste in Ceınent Kilns- 40 CFR 15. Scheuer, A., 2003, "Utilization of alternative fuels and raw materials", Cement lnternational, 2003.1 (1), 52-57, 59-66 16. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği. 2005. Çevre ve Orman Bakanlığı, Resmi Gazete, Sayı: 25755, 14 Mart 2005. 17. Trezza, M.A., Scian, A.N., 2004, "Waste fuels: their effect on portland cement clinker" Cement and Concrete Research . 18. Türk Standartları Enstitüsü. 2002. ÇimentoDeney Metotları- Bölüm 1: Dayanım Tayini. TS EN 196-1. Ankara. 19. Türk Standartları Enstitüsü. 2002. ÇimentoDeney Metotları- Bölüm 3: Priz Süresi ve Genleşme Tayini. TS EN 196-3. Ankara. 20. Türk Standartları Enstitüsü. 2002. Çimento-Bölüm 1: genel Çimentolar-Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri. TS EN 197-1. Ankara. 21. Ünlü H. 2006. "Otomotiv Endüstrisinde Oluşan Tehlikeli Atıkların Geri Kazanımı." Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Bursa 22. Zanbak C., 2002, "Türkiye'de Sanayi Atıklarının Yönetimi ve Çimento Sektöründe "Alternatif Yakıt Olarak Kullanımında Makro-Düzey Sorunlar ve Çözüm Önerileri."Alternatif Yakıtlar, Teknolojiler ve Ekonomik Açıdan İrdelenmesi, Mevzuat ve Çimento Sektöründe Alternatif Yakıt Çalışmaları Toplantısı. Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği. Ankara. 23. ZWOLLE, R. 2005. "Waste Permitting and Enforcement of \Xlaste Installations." Co- processing waste in cement plants. Netherlands. ■ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAY! 10 []f]
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=