Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 147. Sayı (Ekim 2020)

suvecevre.com 22 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2020 SU DÜNYASI Yük. Müh. Enis Burkut enis@burkut.com.tr SU BORULARININ İÇİNDE DOLAŞALIM Bir işletmede yaşanan su sistemi ile ilgili sorunlara doğru teşhis koyabilmek için su borularının içini tetkik etmek doğru olur. Boruyu söküp içindekileri incelediğimizde birçok sorunun sebebi bulunabilir. Y eni kurulacak olan sanayi tesisleri için tecrübeli mühendisler tesisat projeleri yapıyorlar. Bu projeleri tasarlarken o işletmenin kullanacağı su debilerini, ihtiyaca göre su basınçlarını, soğutma sularının ne kadar ısıyı tabiata atması gerektiği gibi birçok bilgiyi göz önünde bulundurarak işletmeye en uygun tesisat projesi hazırlıyor- lar ve gerekli pompaları, hidroforları ve soğutma sistemini seçiyorlar. Bu konuda bir sorun yok. Fakat, işletme çalışmaya başladıktan bir dönem sonra, su debilerinin veya basınçların yetersiz geldiği konusunda şikayetler başlıyor. Pompaların küçük seçildiği düşünülüyor, boru çaplarının daha geniş olması gerektiğini iddia edenler oluyor. Soğutma sularının yetersizliği için soğutma kulesi suçlanıyor, daha yüksek kapasiteli soğutma kulesi olsaydı daha iyi olurdu deniyor. İlk kuruluşta işletmede hiç sorun yoktu da sonra neden sorunlar yaşanmaya başlandı? Bu sorunun doğru cevabını bulmak için beraberce su borularının içinde bir tur atalım. Boruların içinde gördükle- rimiz bizi çok şaşırtabilir: Soğutma suyu sistemi borularının içinde dolaşırken, yan sayfadaki resimlerden daha kötü manzaralar ile de karşıla- şabiliriz. Örneğin, az basınç kaybı yapması istendiği için ve ekonomik sirkülasyon pompası seçimi maksadı ile soğutma suyu sirkülasyon boruları geniş çaplı seçilmiştir ve tesisat mühendisliği açısından bu doğrudur. Ancak, boru içindeki su hızı düşük olduğunda soğutma suyuna, soğutma kulesinden karışan katı maddeler yatay boruların içine çöker. Çöken maddelerin altında kalan su ile üzerindeki suyun iletkenlik farkı sebebiyle boruda hem “elektro-korozyon” oluşur, hem de çöken malzeme içinde üreyen bakterilerin cesetleri “asi- dik” madde oluşturur ve bu iki sebepten yatay borular delinir. Bu sorunların çözümü nedir? Bir işletmede yaşanan sorunlara doğru teşhis koyabilmek için su borularının içini tetkik etmek doğru olur. Boruları yer yer söküp içindekileri incelediğimizde birçok sorunun sebebi bulunabilir. Yukarıdaki resimlerde gördüğümüz gibi, kireç oluşumu, korozyon oluşumu, kuyudan veya soğutma kulesinden gelen katılar gibi sorunlar ile birçok işletmede karşılaşıyoruz ve bunlara çözümler üretiyoruz. Su kalitesi sebebi ile yaşanan sorunları azaltmak için pratik çözümler: Resimlerde gördüğümüz sorunları önlemenin pratik bir yolu, işletmenin kullandığı ham suyun sertlik, pH, iletkenlik değerlerini periyodik olarak her hafta bir çizelgeye yazmaktır. Bu üç su değeri (sertlik, pH, iletkenlik) çok basit yöntemler ile ölçüldüğü için her hafta laboratuvara su örneği göndermek