Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 121. Sayı (Ağustos 2018)

suvecevre.com 24 Su ve Çevre Teknolojileri / Ağustos 2018 Atıksudan İçme Suyu Elde Edilmesi YORUM PROF. DR. AHMET SAMSUNLU İTÜ İnşaat Fak. Çevre Müh. Böl. Öğretim Üyesi 44. Hükümet İmar ve İskân Bakanı sında şehrin içme suyu temini ve atık- sularının arıtılmasının ne şekilde ger- çekleştirildiğini de incelemiştim. Şehrin atıksuları iki kademeli (mekanik-biyolojik) arıtma tesisinden geçiriliyor ve arıtıldıktan sonra yakın- daki bir dereye veriliyordu. O tarihlerde Almanya’da, ötrofikasyona (aşırı bes- lenmeye) neden olan azot ve fosfor giderimini de ihtiva eden üç kademeli (mekanik-biyolojik-ileri arıtma) arıtma tesislerinin inşaatına geçilmemişti. Arıtılmış atıksuyun verildiği dere daha sonra bir nehre bağlanıyordu. Genelde Almanya’da içme suyu yüzeysel sular- dan temin ediliyordu ve nehirlerden alı- nan sular bir içme suyu arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra şehir şebekelerine veriliyordu. Gütersloh’da (125 bin nüfuslu) ise içme suyu hazırlanması için gerekli nehir suyu doğrudan doğruya nehre paralel kumlu zeminlerde açılmış kuyu- lardan alınıyordu. Bu uygulama ile nehir suyunun kuyulara ulaşıncaya kadar geçtiği zeminde, içerisindeki kimya- sal ve mikrobiyolojik kirlenmelerden mümkün olduğu kadar arındırılması sağlanıyordu. Kuyulardan alınan sular pompalarla şehrin yakınında bulunan alt tabakaları geçirgen olmayan kil maddesinin bulunduğu tepede inşa edilen sızdırma havuzlarına verili- yor, mevcut kum ve çakıl ihtiva eden tabakalardan sızan su, burada açılan kuyulardan alınarak, içme suyu arıtma tesisinde işlemden geçirildikten sonra kullanıcılara iletiliyordu. Arıtılmış atıksu ile yeraltı suyunun beslenmesi Arıtılmış atıksuyun verildiği yüzey- sel sulardan içme suyu temin edilme- sinin yarattığı sorunları azaltmak için zeminde sağlanan arıtmayı da kullanan bir içme suyu tesisini Kaliforniya’daki Orange County’da 1980 yılında ziyaret etmiştim. 1976’dan beri işletmede olan Orange County’deki sistemde arıtıl- mış su yeraltına verilmektedir. 57 bin m3/gün’lük bu arıtma tesisinin akış diyagramı Şekil 1a’da görülmektedir. Şekilde görüldüğü gibi tesiste metaller ve besi maddeleri giderimi için kireç durultucusu, yeniden karbonlama, daneli dolgu maddeli filtrasyon, aktif karbon adsorpsiyonu, ters ozmos B ilindiği gibi dünyada halihazır- da BM verilerine göre 844 mil- yon insan, güvenli içme suyu- na ulaşamıyor olsa da, erişilebilir tatlı su kaynakları bugüne kadar insanların su ihtiyacını büyük ölçüde karşıla- mıştır. İklim değişikliği ve hızlı nüfus artışının doğurduğu sorunlar sebe- biyle bu durumun uzun süre devam etmeyeceği çeşitli kuruluşlarca ortaya konuyor, temiz su kaynaklarının hızla azalması sonucu 2050’de temiz suya olan talebin yüzde 55 yükselmesi bek- leniyor ve dünya nüfusunun yaklaşık yarısının susuzluk riskiyle karşı karşı- ya kalabileceği belirtiliyor. Bu riski en aza indirmek için bugüne kadar yalnız sulama suyu ve kısıtlı olarak sanayide kullanılan arıtılmış atıksu, son yıllarda kalkınmış ülkelerde ıslah edilerek (geri dönüştürülerek) içme suyu ihtiyacının karşılanmasında değerlendiriliyor. Arıtılmış atıksuyun deşarj edildiği nehirden içme suyu temini 1965-1968 yılları arasında Alman- ya’da doktora çalışmamın deneysel bölümünü Gütersloh şehrinde yürüt- müştüm. Buradaki çalışmalarım esna-