Su ve Çevre Dergisi 112.Sayı (Kasım 2017)

24 Su ve Çevre Teknolojileri / Kasım 2017 suvecevre.com SU DÜNYASI Yük. Müh. Enis Burkut enis@burkut.com.tr KumFiltresi ve Su Yumuşatıcı için Otomasyon Vanaları Tek Yollumu, Çok Yollumu Olmalı? Son yıllarda sanayimiz artık el vanalı su arıtım cihazları kullanımından vazgeçiyor ve otomatik ters yıkamalı kum filtreleri ve otomatik rejenerasyonlu su yumuşatıcıları tercih ediyor. Bu kapsamda da şu soru ortaya çıkıyor: “Ne tür otomasyon vanası sanayi için daha uygundur?” K um filtrelerinde ve yumuşatıcı- larda, filtrasyon ve sertlik gide- rimi sırasında “açık olan vana” boru görevi yapar ve bu sırada vana- ların tek önemi az basınç kaybı yap- masıdır. Kum filtresinin ters yıkaması sırasında ve yumuşatıcının doyuma ula- şıp rejenerasyona geçtiği zaman oto- masyon vanaları önem kazanır: açma/ kapama hızı, koç darbesini önlemesi, vana kapandığında hiç su kaçırmaması, arıza yapmaması, arızanın hızlı giderimi gibi birçok özellik vanadan istenir. Kum filtrelerinde vanalar yalnızca suyun yönünü değiştirmeye yarıyorsa da, su yumuşatıcıda otomasyon vana- larının, tuzlu su emişini sağlayan ve rejenerasyon hızının yavaş olmasını da ayarlayan özelliklerde seçimi gerekir. Bir işletmede günün 24 saati sürekli yumuşak su istendiğinde reçine tankla- rının sayısı birden fazla olur, bir reçine tankı rejenerasyondayken diğer reçine tankı (veya tankları) hizmet verir. Bu durumda, en az 12 vananın hatasız görev yapması gerekir. Yanlış seçilmiş veya yanlış satın alınmış otomasyon vanası sistemi işletmeye sert su veya tuzlu su kaçırdığı için işletmeyi büyük zarara sokar ve bu zarar genelde oto- masyon vanaları ücretinden çok daha yüksektir. Örneğin, doğru çalışmayan oto- masyon vanaları ile imal edilmiş bir su yumuşatıcıda şu sorunlar yaşanabilir: 1. Reçinelerin ters yıkaması sırasında reçineler kanala kaçabilir. 2. İşletmeye sert su ve tuzlu su kaça- bilir. 3. Tuzlu su ile rejenerasyon süresinde reçinelere aynı konsantrasyonda ve aynı debide tuzlu su gitmesi istenir. Bu yapılamazsa, tuzun bir miktarı kanala atılır, tuz israfı olur ve reçi- neler tam olarak rejenere edilmez. 4. Rejenerasyon sonunda reçine içinde kalmış olan fazla tuz çok iyi durulan- mazsa işletmeye tuzlu su gidebilir. Otomasyon vanalarını iki ana grupta toplamak mümkün: 1. TEK YOLLU OTOMASYON VANA- LARI: Genelde kelebek veya diyaframlı olan bu vanaların kumandası basınçlı hava, basınçlı su veya elektrik ile yapı- lır. Bu vanalar ile tasarlanmış bir kum filtresinin (Resim 1) ve su yumuşatı- cının (Resim 2) otomasyon kontrolü elektro-mekanik kontrol panoları veya PLC tabir edilen programlanabilir elekt- ronik beyinlerle olur. 2. ÇOK YOLLU OTOMASYON VANA- LARI: Bu vanalar tek gövde içinde bulu- nan pistonlu veya kamalı bir aparat ile birçok deliğin açılıp kapanması şeklinde görev yaparlar. Pistonların kumandası